دمام سازی کوبهای و استوانهای شکل است که همه ایرانیان حداقل یک بار در مراسم عزاداری محرم آن را دیدهاند؛ اما واقعا تاریخچه این ساز به کجا برمیگردد؟ در این مطلب برایتان توضیح میدهیم که دمام کجا کشف شد و امروزه کجا کاربرد دارد. به علاوه ساختمان و نحوه ساخت ساز دمام را برایتان توضیح میدهیم. به طور خلاصه هرچیزی که میخواهید درباره ساز دمام بدانید در این مطلب وجود دارد. اگر به مباحث سازشناسی علاقه دارید، به باقی مطالب وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام هم سر بزنید.
ساز دمام چیست؟
دمام سازی استوانهای شکل است که در دو طرفش پوست دارد. پوست سمت راست دمام با چوبی گرز مانند که سر خمیدهای دارد نواخته میشود. برای نواختن پوست سمت چپ نیز از دست کمک میگیرند.
ساز دمام معمولا در کنار سازهای دیگری مثل سنج، بوق نی و نی انبان نواخته میشود. به علاوه کاربرد آن در شهرهای جنوبی ایران مثل بوشهر ، بندرد ریگ، آبادان، برازجان و بندر دیر و بردستان و بندرعباس بیشتر است.
همانطور که اشاره کردیم دمام در مراسم مذهبی مثل محرم استفاده میشود؛ همچنین در سایر مراسم محلی جنوبی آن را مینوازند. مردم جنوب در مراسم مختلفشان مثل سنج و دمام، دم دم سحری، زار و نیمههای دریایی دمامنوازی میکنند.
تاریخچه دمام به سالهای بسیار دوری برمیگردد. دمام به نوعی یک طبل است و طبلها حدودا ۴ هزار سال در دنیا قدمت دارند. اگر بخواهیم به طور اختصاصی تاریخ دمام را بگوییم، باید به سازهای کوبهای آفریقایی و هندی اشاره کنیم. گفته میشود این ساز برای اولین بار راه دریا وارد بنادر جنوب ایران شده است.
ساختار ساز دمام
بدنه
بدنه دمام از یک درخت توخالی و صیقل داده شده ساخته میشود که به آن پیپ میگویند. در موارد محدود برای ساخت بدنه از فلز هم استفاده میشود.
چمبره
چمبره حلقهای از جنس میلههای فلزی یا نی درختان است. هر دمام چهار چمبره دارد که کمی از دهانه دمام بزرگ تر هستند و روی پوست قرار میگیرند. چمبره دو کاربرد دارد. اول؛ باعث نگهداری و حفاظت از پوست دمام میشود. دوم با کشیدن چمبره میتوانند ساز دمام را کوک کنند.
پوست
در گذشته برای ساخت پوست دمام از پوست آهو استفاده میکردند؛ اما امروزه پوست آهو جایش را به پوست بز داده است.
بند
بند دمام از الیاف درخت نارگیل یا خرما ساخته میشود و معمولا از کشورهای آفریقایی وارد ایران میشود.
