تار یحیی گران‌ترین و مشهورترین تار دنیا است که توسط هوهانس آبکاریان، سازنده ساز ایرانی ارمنی‌تبار ساخته میشد. در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، ویژگی‌ها و تاریخچه این ساز را به شما توضیح خواهیم داد.
هوهانس آبکاریان؛ سازنده تار یحیی
هوهانس آبکاریان معروف به یحیی تار ساز، فرزند «خاچیک نجارباشی» بود. وی در سال ۱۸۷۵ در یکی از محله‌های قدیمی جلفای اصفهان به نام «محله سنگتراش‌ها»، در کوچه گازاندران متولد شد. پدر و عموی او در ساخت ساز سررشته داشتند. او ساخت ساز را از پدرش یاد گرفت و حتی در ساخت تار به پدرش کمک میکرد. وی برای شروع کارش از الگو و اندازه‌های تار «استاد فرج‌الله» تقلید کرد.
ویژگی‌های تار یحیی
یحیی اولین سازنده تاری بود که سازهایش روند کیفی ثابت و مستمری داشتند و تفاوت بین سازهایش بسیار ناچیز و نزدیک به صفر بود. این کیفیت ثابت بیشتر از یک کارخانه با فناوری نوین انتظار می‌رفت؛ در حالی که او در یک کارگاه کوچک و ابتدایی فعالیت میکرد.
یکی از ویژگی‌های تار یحیی، روند آماده‌سازی چوب توت است. گفته می‌شود او کنده‌های توت را در حاشیه زاینده‌رود می‌بست تا آب به مرور زمان آوندها را از شیرآبه خالی کند. سپس بعد سالی آن‌ها را به نانوایی برده و سالی دیگر کنده‌ها در کنار تنور نانوایی خشک میکرد. سالی دیگر را نیز در دمای کارگاه سپری می‌کردند و آن گاه زیر تیشه استاد تارساز قرار می‌گرفتند. به‌علاوه وی خرکی را که اولین بار روی تار قرار می‌داد تا آن را امتحان کند اگر از نظر صدا دهی مقبول واقع میشد، دیگر تغییر نمی‌داد.
طرز ساخت کاسه، شیوه نصب دسته به کاسه، عمل آوردن رو دسته، اندازه‌های نسبت کاسه به دسته، تناسب کاسه بزرگ با کاسه کوچک، نفیر داخل کاسه، تراش داخل کاسه و تناسب داخلی حجم کاسه بزرگ و کوچک نیز جزو دیگر ویژگی‌های تار یحیی هستند.
تشخیص تار یحیی
یحیی تار ساز برای جلوگیری از سواستفاده و تقلید دیگر سازندگان ساز، در ابتدا مهری بیضی شکل و کوچکی ساخت و کلمه یحیی را روی آن حک کرد و درون کاسه بزرگ زد. پس از مدتی سازندگان از همین مهر هم تقلید کردند و تشخیص تار یحیی اصل از غیراصل دشوار شده بود. بنابراین او این بار مهری دیاره‌ای شکل ساخت و اسم یحیی را به تاریخ ۱۳۲۵ با فشار زیاد روی بیخ دسته تار زد. پس از این مجدد از این مهر هم تقلید شد و او مهری بیضی شکل کوچکی را ساخت و روی کاغذ زد و تاریخ و محل ساخت را نوشت تا آن را در زیر سیم گیر بچسباند، مهر مخفی دیگری روی کاغذ زد و آن را زیر استخوان سرپنجه چسباند. مهر زیر استخوان سر پنجه مهم ترین مهر است که اگر بر روی تار باشد حتما ساخته ی یحیی است.
