ساز کاخن که در دسته سازهای کوبه ای قرار می گیرد، از سازهای محبوب و پرطرفدار این روزها می باشد.نوازنده با نشستن بر روی این ساز و ضربه زدن به آن، ریتم بسیار زیبایی را تولید می نماید.در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام می خواهیم ویژگی های ساز کاخن را مورد بررسی قرار دهیم،پس اگر به این ساز علاقه دارید تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
ساز کاخن
این ساز از نظر ظاهری تقریباً مانند یک صندلی است که نوازنده روی آن نشسته و با ضربه زدن به بدنه ی آن، صدای ساز منتشر میشود. ساز کاخن از جمله سازهای مهم اسپانیایی است.
این ساز کوبهای که نوازندگان می توانند روی آن نشسته و با ضربات کف و انگشتان دست خود، صداهای مختلفی را تولید کنند، در موسیقی های آفرو- پرویی و سبک فلامینکو و جَز استفاده می شود.
این ساز ابتدا توسط کولی های اسپانیایی با ضرب گرفتن بر روی جعبه میوه به همراه گیتار به صورت ریتم اجرا شد و بعدها حالتی ساز گونه به خود گرفت و به مرور زمان به کاخون امروزی تبدیل شد.
اصیل ترین وارثان این ساز بردگان غرب و مرکز آفریقا هستند که به آمریکا وارد شدند. در حال حاضر این ساز در سراسر قاره آمریکا، فیلیپین و اسپانیا رایج است.
فاکتورهایی که در خصوصیات صوتی کاخون از قبیل ارتفاع (زیری و بمی) ، حجم ، طنین و کاراکتر ویه صدای آن موثرند عبارتند از:
- اندازه و شکل کاخون
- جنس و ضخامت چوب مورد استفاده در ساخت آن .
- اندازه و محل تعبیه حفره صدا
خصوصیات و ویژگی های ساز
کاخون به شکل جعبه ای مکعب مستطیل و عمودی است که از چهار طرف با چوب هایی با ضخامت ۰٫۵ تا ۰٫۷۵ اینچ (۱٫۳ تا ۱٫۹ سانتیمتر) تشکیل شده است. این ساز دارای پنج سطح کلی است. قسمت جلویی این ساز که مهم ترین بخش آن است تاپا (tapa) نام دارد که آن را با تخته سهلا می سازند.
جنس چوب تاپا از چوب درخت گیلاس، ماهون و افرو است؛ و جنس چوب سایر قسمت های دیگر از چوب درخت صنوبر و کاج است. در سمت چپ یا راست و یا در صفحه پشتی تاپا حفره ای برای خروج صدا (sound hole) ایجاد شده است.
پایه های پلاستیکی یا لاستیکی و انواع فنرها، اِسنرها و سیم های گیتار موجود در داخل ساز یا پشت صفحه اصلی برای تولید صداهای زنگ دار (Snare) است.
همچنین برای انواختن کاخون از ابزارهای نوازندگی دِرام و دیگر سازهای پرکاشن نظیر مَلِتها (mallets)، استیکها (sticks) و براش ها (brushes) نیز استفاده میشود.
از جمله نکات و مواردی که در کیفیت صدای ساز کاخن (زیری و بمی، حجم، طنین و…) موثر هستند؛ عبارتند از: اندازه و محل قرارگیری حفره ی صدا در کاخن، جنس و ضخامت مصرفی در ساز کاخن و در نهایت اندازه و شکل ساز.
هم چنین لازم به ذکر است که جنس صفحه ی تاپا بسته به سفارش دهنده و یا سازنده تغییر می کند که در کیفیت صدای ساز موثر خواهد بود.
کاخن در دو نوع ثابت و رگلاژی وجود دارد
. این ساز در دو مدل کاخنهای ثابت و کاخنهای رگلاژی ساخته می شود که ساختار آن مانند یک جعبه چوبی میباشد.
کاخون ثابت با وجود داشتن فنر یا سیم گیتار قابلیت تنظیمصدا نداشته و تنها قادر به تولید صدای یکنواختی است.
کاخون رگلاژی هم مانند کاخون ثابت دارای سیمگیتار یا فنر است با این تفاوت که قابلیت تنظیم و تغییر صدا دارد نوع سیمی آن مانند گیتار قابلیت کوک شدن و تولید صدای زیر و بم را دارد و نوع فنری با شل شدن فنر ها سبب پخش صدای چوب می شود.
پرلِکسی کاخن
پرلِکسی نوع جدیدی از این ساز است که جنس آن از پلِکسی گلاس( plexiglass ) است دارای حجم صدایی بیشتر از کاخون سنتی بوده و همچنین سنگین تر و بزرگتر از آن است.
لازم به ذکر است که صفحه ی چوبی تاپا به طور کامل به کاخن نمی چسبد و فقط در نواحی مختلفی به آن متصل است. به این ترتیب هنگام ضربه زدن به آن صدایی با لرزش احساس می شود.