این ساز، کوچکترین و معروفترین عضو خانوادهی سازهای زهی است که برای نواختن روی شانهی چپ نوازنده قرار میگیرد و به کمک آرشهای که در دست راست نوازنده میباشد، نواخته میشود. ویولن سازی بسیار قدیمی است که از اواخر قرن شانزدهم با شکل کنونی در ارکستر سمفونی و همچنین سایر دستههای موسیقی، مانند ارکستر مجلسی به عنوان ساز اصلی استفاده شده است. ویولن در تکنوازی بسیار متداول میباشد. حدود ۸۰ سال از آشنایی مردم ایران با این ساز میگذارد. اساتادان نوازندهی ویولن همچون علینقی وزیری و مرحوم ابرالحسن صبا، مکاتبی را هم برای اجرای موسیقی ایرانی با این ساز به وجود آوردند.
ویولنهای اصیل جنسشان از چوب است و وزن سبک و انزهای کوچک دارند. از نظر شکل ظاهری، دارای بدنه، دسته و سر میباشند: بدنه، جعبهای توخالی است که نقش تقویهکنندهی صدا را بر عهده دارد. دستهی آن نیز فاقد پرده میباشد و در قسمت سر ساز، جعبه گوشیها قرار گرفته است.
معروفترین سازنده ویولن یک نفر ایتالیایی به نام Antonio Stradivari بود که در قرن هفدهم زندگی میکرد. ولوینهایی را که این شخص ساخته است، بسیار ارزشمند و کمیاب میباشند. ویولن دارای چهار سیم است که آنها را با فاصله پنجم از یکدیگر کوک میکنند. سیمهای ویولن در قدیم از جنس روده گوسفند بود ولی امروز به جای آن از سیمهای نازک از جنس مفتول فلزی درست گردیده است. سیمهای بم از همان روده میباشد که روی آن را لایهای از سیم فلزی نازکی کشیدهاند. ویولن قدر است در محدوده وسعت صدای خود تمام فواصل کروماتیک غربی وفواصل کروماتیک مخصوص موسیقی ایرانی و هر موسیقی دیگری را حاصل کند، به شرط آنکه گوش نوازنده در تشخیص آنها استاد باشد. سرعت کشیدن آرشه و میزان فشار آن بر روی سیمها شدت صدا (دینامیک) و رنگ صدای ویولنرا تعیین میکند.
