آشنایی با اصطلاح میزان در موسیقی

همانطور که می دانید زمان بندی اجرای ضرب ها در موسیقی بسیار مهم است. برای آنکه یک فرد بتواند در موسیقی و اجرای ساز ها به مانند افراد حرفه ای عمل کند باید با مفاهیم و قوانین موسقی آشنا باشد.در این میان مفهوم میزان در موسیقی نیز بسیار مهم است.در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با اصطلاح میزان در موسیقی آشنا شوید.

آشنایی با اصطلاح میزان در موسیقی

قطعه هایی که در موسیقی وجود دارد از نظر زمان به قسمت هایی مساوی تقسیم میشود که هر یک از آنها را میزان گفته و خط قائمی که قسمت ها را از هم جدا میکند خط میزان می نامند.همچنین هر میزان از دو یا سه قسمت مساوی تشکیل میشود که ضرب نام دارد.

تعریف میزان‌

آشنایی با اصطلاح میزان در موسیقی

میزان یا ترازه یا ترازک در موسیقی ، نشانه‌هایی است که برای مشخص کردن دوره‌ها و تعداد  ضرب در هر دوره، و تشخیص همهٔ نکته‌های وابسته وضع شده‌است. هر دوره به‌وسیلهٔ خطی عمودی، که حامل را قطع می‌کند، از دوره‌های پس و پیشِ خود جدا می‌شود. محتوای میان هر دو خط عمودی را میزان و خط‌های عمودی را خط میزان می‌نامند.

به عبارتی دیگر به فاصله ی زمانی که در یک قطعه ی موسیقی در بین هر دوتا ضرب قوی وجود دارد، میزان در موسیقی (Bar) گفته می شود که شکل نوشتاری آن ها، برای نشان داده شدن آن ها بر روی کاغذ، خط های عمودی ای هستند که مانند شکل زیر بر خط های حامل قرار می گیرند و در حقیقت این خط ها را که نت ها بر روی آن قرار گرفته اند، به صورت عمودی قطع می کنند.

انواع میزان در موسیقی

بسته به این که قطعه موسیقی چه ریتمی داشته باشد در میزان‌های مختلفی نوشته می‌شود. این میزان‌ها به چهار دسته تقسیم بندی می‌شوند که عبارتند از:

۱ –  میزان‌های ساده

میزانی است که هر ضرب آن قابل تقسیم به ۲، ۴، ۸، … باشد. به عبارت دیگر در میزان‌های ساده تنها یک نوع واحد ضرب به کار رفته باشد و این واحد تنها به ۲ (یا مضرب‌های زوج ۲) تقسیم شود.

در میزان‌های ساده کشش هر ضرب یکی از شکل‌های ساده‌ی نت مثل چنگ، سیاه و سفید است.

برای ترکیبی کردن میزان‌های ساده کافی است در مقابل هر ضرب یک نقطه قرار دهیم (مثلا نت سیاه را تبدیل به نت سیاه نقطه دار کنیم).

۲– میزان‌های ترکیبی

میزانی است که هر ضرب آن قابل تقسیم به ۳، ۶، … (یا مضربی از ۳) باشد به عبارت دیگر میزان ترکیبی در واقع همان میزان ساده‌ای است که هر واحد ضربه در آن به سه تقسیم شده.

در میزان‌های ترکیبی کشش هر ضرب معادل یک نت نقطه دار است، مثل نت چنگ نقطه دار، سیاه نقطه دار، سفید نقطه دار.

۳- میزان لنگ

هر دوره‌ی این میزان آمیزه‌ای است از مضرب‌ها و مجموع‌های اعداد ۲ و ۳. به عبارت دیگر هر ضرب آن را نه می‌توان به مضرب‌های ۲ و نه می‌توان به مضرب‌های ۳ تقسیم کرد. مانند میزان ۴/۵(پنج چهار) که ممکن است از یک میزان ۴/۳ (سه چهار) و یک میزان ۴/۲ (دو چهار) یا به عکس تشکیل شده باشد.

برای مشخص نمودن موقعیت میزان‌های لنگ اغلب به وسیله خط قائم نقطه چین یا کسرمیزان تجزیه شده، آن‌ها را از هم تفکیک می‌کنند.

۴–  میزان‌های مختلط

از آمیختن میزان‌های بالا میزان مخلوط به دست می‌آید که به دو صورت است:

• میزان های مخلوط در ادامه آهنگ: میزان‌های یک آهنگ به یاری تغییر کسر میزان یا نشانه‌های دیگر، در وسط قطعه عوض می‌شوند.
• میزان‌های مخلوط همزمان: در موسیقی چند بخشی، گاه یک یا چند بخش با تقسیم ساده دوتایی و بخش دیگر با تقسیم سه تایی همزمان پیش می‌روند.

نکته: برای تبدیل میزان‌های ساده به ترکیبی کسر میزان را در ۳/۲ (سه دوم) ضرب می‌کنیم.

کسر میزان         

کسر میزان در موسیقی تعیین کننده‌ی وزن در هر آهنگ یا قطعه‌ی موسیقی است. این نشانه به صورت عددی شبیه به کسر متعارفی نوشته می‌شود. یعنی از دو رقم، یکی در صورت و دیگری در مخرج تشکیل شده است. کسر میزان را به انگلیسی Time Signature می‌گویند.

رقم صورت کسر میزان نماینده‌ی تعداد واحد ضرب در هر میزان است. مثلا صورت ۲ نشانه‌ی میزان دو ضربی، صورت ۳ نشان دهنده‌ی میزان سه ضربی است.

رقم مخرج کسر میزان نشان دهنده‌ی نتی است (نسبت به گرد) که واحد ضرب قرار گرفته؛ به عبارت دیگر مخرج کسر شکل ضرب را مشخص می‌کند. مثلا مخرج ۴ در کسر میران نشانه‌ی آن است که نت سیاه (۱/۴گرد) واحد ضرب است.