نقاره ساز ضربی به صورت طبل دوتایی است که سطح یکی از دیگری کوچکتر است و هر دو به وسیله یک نوازنده با دو چوب نواخته میشود.در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با این ساز کهن و حماسه ای بیشتر آشنا شوید.
آشنایی با نقاره
نقاره از دو طبل کاسه مانند درست شده که کاسهٔ بزرگتر صدای «بم» و کاسه کوچک صدای «زیر» میدهد. کاسههای نقاره را از مس یا سفال درست میکنند و روی آن پوست گاو یا گوسفند میکشند.
برای نواختن این ساز معمولاً آن را بر روی پایهای مخصوص سوار میکنند، در مجالس خانگی یا مشابه، ساز را بر روی قطعه فرشی قرار میدهند و با دو ترکهٔ نازک چوب بر آن میکوبند.
تاریخچه
نقارهنوازی در ایران و جهان قدمت بسیاری دارد و سابقه استفاده از دو ابزار مهم در نقارهکوبی، یعنی طبل و کرنا در شکل اولیه به عهد باستان میرسد که در جنگ و مناسبتهای دیگر مرسوم بوده است، چنان که در هزاره چهارم قبل از میلاد از طبل پایهدار در بین النهرین و از طبل باریکی به نام بلخ (منسوب به خدای اِ آ ) در مراسم مذهبی استفاده میشده است.
نقاره در زمانهای قدیم، هم در مواقع جنگ به کار میرفت و هم در مواقع صلح، به این معنی که به هنگام نبرد یک ساز رزمی محرّک و شورآفرین بوده که آن را بر کوهان شتر میبستند و نقارهچیها سوار بر شتر شده و در میدان جنگ مینواختند و در موقع صلح به عنوان یک ساز بزمی در سورها و میهمانیها، بر گردن میآویختند یا در محلهای معینی روی جایگاه قرار میدادند و مینواختند.
آیین نواختن کوس و دُهل و کرنا و شیپور که به تدریج شکل خاصی از آن در ایران باستان، نقاره کوبی نام گرفته است و از ایران به کشورهای دیگر راه یافته، از گذشته های دور در سرزمینهای مختلف و در سفر و حضر، جنگ و صلح و شادمانی و عزا رایج بوده است.
جنگهای صلیبی
این آیین در شرق از قدمت بیشتری برخوردار است و رومیان و یونانیان استفاده از این ابزار را در جنگ از شرقیها آموخته و مورد توجّه قرار دادهاند. سر هنری پل آن را روشی بسیار کهن در آسیا میداند و معتقد است این واژه پس از جنگهای صلیبی وارد زبانهای اروپایی و رایج شده است.
استفاده از طبل و کرنا و شیپور در جنگها بیشتر به منظور اطلاع رسانی و اعلام خبر ورود سپاه به یک سرزمین یا تشویق سربازان در جنگ یا برچیدن اردوگاهها و سان نظامی و یا رویدادهای بزرگ نظامی همچون فتح و پیروزی و اعلان جنگ مرسوم بوده و در زمان صلح و آرامش بیشتر در جشنها و اعیاد ملی و مذهبی یا مراسم سوگواری و تشریفات درباری، مانند جلوس پادشاه بر تخت سلطنت، اعلام خبر ورود به شهر، تاجگذاری یا موارد دیگر از قبیل ولادت و مرگ شاهان و شاهزادگان و دیگر مراسم مهم اجتماعی و هنگام طلوع و غروب خورشید نواخته می شده است.
نقاره در مشهد
با گذشت زمان و در اثر بی توجهی این سنت قدیمی در دوران پهلوی منسوخ شده از میان رفت و اکنون فقط در مشهد و در نقاره خانه حضرت امام رضا علیه السلام به طور رسمی و در مواقع معین و با همان سبک و سیاق قدیمی و به طور منظم و دائم نواخته می شود.