میان موسیقی دانان و یا علاقه مندان به موسیقی ، اصطلاح ارکستر دارای یک مفهوم با شکوه می باشد.شاید شنیدن این نام برای شما هم تداعی کننده یک سالن بزرگ با تعداد بسیار زیادی از نوازندگان باشد.اما ارکستر به چه معناست و به چه اجرایی گفته می شود.در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با این واژه با شکوه موسیقی بیشتر آشنا شوید.
اصطلاح ارکستر (Orchestra) به چه معناست؟
ارکستر به مجموعه‌ای از نوازندگان و سازهایی که با هم به اجرای قطعات موسیقی می‌پردازند، اطلاق میشود.هر ارکستر به‌طور معمول براساس قرارگرفتن نوع و تعداد سازها در آن نامگذاری میشود.اصطلاح ارکستر سمفونی، که به‌عنوان بزرگترین نوع ارکستر شناخته میشود، بدان معناست که در آن از تمام گروه‌های سازی استفاده شده و تقریباً تمامی سازهای موسیقی کلاسیک غربی در آن وجود دارد.
در ارکسترهای کوچک‌تر، که بخشی از سازهای موسیقی کلاسیک در آن قرار دارد، با نام‌های دیگر از جمله ارکستر مجلسی نامیده می‌شوند. ارکستر مجلسی به ارکستری گفته میشود که در آن ازسازهای زهی آرشه ای ؛ سازهای بادی چوبی و سازهای کوبه ای و سازهای کلیدی همچون پیانو می‌تواند استفاده شود.
برخی از موارد، عنوان‌هایی برای ارکسترها استفاده میشود، که این نام‌ها اشاره‌ای به نوع سازهای به کار رفته یا نقش سازها در این ارکسترها ندارد و این نامگذاری‌ها تنها برای تشخیص‌دادن ارکسترهای مختلف در یک منطقه یا شهر استفاده میشود.
معمولاً از سوی انجمن دوستداران موسیقی در هر شهر (انجمن فیلارمونیک) ارکستر فلارمونیک پشتیبانی مالی میشود و در این ارکسترها معمولاً از نوازندگان خبره و چیره‌دست هر شهر استفاده می‌گردد. البته ساختار ارکستر فلارمونیک ، ازنظر سازی، به‌صورت ارکستر سمفونیک یا ارکستر بزرگ است، مانند ارکستر فلارمونیک برلین و ارکستر فیلارمونیک لندن. در ارکسترها رهبر ارکستر مهمترین نقش و در واقع قلب ارکستر به‌شمار می‌رود.
رهبر ارکستر (Conductor)
قلب یک ارکستر را می توان رهبر آن ارکستر دانست. رهبر ارکستر همیشه دفتر نتی که پارتی تور نامیده می شود به همراه خود دارد . در پارتی تور ریزترین نکات در مورد نحوه اجرای هر ساز ذکر شده است . هر آهنگسازی که قطعه ای می نویسد باید برای آن یک پارتی تور نیز تهیه کند .
معمولا کنسرت سمفونیک ها ، گروه های کر، کنسرت مجلسی ها و … دارای رهبر ارکستر هستند . رهبر ارکستر با تکان دادن چوب خود که کونداکتینگ باتون نامیده می شود بیت و یا تمپو هر لحظه را به نوازندگان نشان می دهد .
مهمترین انواع ارکستر
۱. ارکستر سینفونی
در غرب کلمه ارکستر عموماً به ارکستر سینفونی اطلاق می شود. این ارکستر از هشتاد الی نود و گاهی صد نوازنده مختلف شکل می گیرد و به طور معمول شامل چهار گروه است که این چهار گروه در ارتباط با هم گویای یک هدف اجرایی هستند و با زبان موسیقایی واحدی بیان می شوند. در ارکستر سینفونی کوشش می شود که از تمام امکانات صوتی بهره گرفته شود. این جریان تا قرن ۲۰ شکل خود را حفظ کرده است.
۲. ارکستر مجلسی (Chamber Orchestra)
این ارکستر نوع کوچکتری از ارکستر سمفونیک است که در آن تعداد نفرات کمتر بوده و نیاز به سالن بزرگ و مجلل ندارد . در این نوع ارکستر بیشتر از ساز های زهی ، چوبی و کوبه ای استفاده میشود . قدمت این ارکستر به قرن هفدهم نیز میرسد .
۳. ارکسترهای زهی
در حدود ۲۰ نوازنده در اکسترهای زهی حضور دارد. در این ارکستر فقط سازهای زهی به کار می رود. این ارکستر هم موسیقی کلاسیک و هم موسیقی جدید می نوازد
۴. ارکستر فلارمونیک (Philharmonic Orchestra)
به مجموعه زبردست ترین و ماهر ترین نوازندگان یک شهر ، ارکستر فلارمونیک آن شهر می گویند .ارکستر های فلارمونیک می تواند بزرگ و کوچک باشد و جزو دسته بندی ارکستر ها محسوب نمی شود .
