انواع سازهای زهی از نظر شیوهٔ نواختن

در مطالب پیشین ساز زهی و ساختار ان را مورد بررسی قرار دادیم.اما سازهای زهی خود از چند زیر مجموعه تشکیل شده اند که در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام می خواهیم  انواع سازهای زهی از نظر شیوهٔ نواختن را بیشتر بشناسیم. پس لطفا تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

انواع سازهای زهی از نظر شیوهٔ نواختن

• زهی–زخمه ای
• زهی–آرشه ای
• زهی_کوبه ای

۱-  زهی زخمه‌ای

این ساز ها با روشی نواخته می‌شوند که در آن با زخمه زدن با انگشت یا مضراب برعامل مرتعش‌شونده صدا تولید می‌شود.

بیشتر سازهای زهی زخمه‌ای از خانواده بربط‌ها هستند ازجمله :

• گیتار،
• گیتار بیس،
• سی‌تار،
• بالالایکا،
• بانجو،
•  ماندولین

علاوه بر سازهای زهی زخمه‌ای، گاه در سازهای کمانه‌ای نیز به جای کمانه کشیدن، سیم‌ها با انگشت سبابه کشیده می‌شوند که به این روش، اجرای زخمه‌ای pizzicato یا plucked گفته می‌شود.

در این ساز ها، نوعی اجرای زخمه‌ای وجود دارد که در آن از ناخن استفاده می‌شود زخمه‌ای ناخنی finger nail pizzicato نامیده می‌شود.

نوعی اجرای زخمه‌ای این نوع سازهای زهی که در آن زه با شدت به طرف بالا کشیده می‌شود و در بازگشت به دستهٔ ساز برخورد می‌کند .

به این نوع زخمه زخمه‌ای شلاقی snap pizzicato یا Bartók pizzicato گفته می شود.

نوعی دیگری نیز وجود دارد که با یکی از انگشتان دست چپ نواخته می‌شود و زخمه‌ای دست چپ نام دارد.

سُرِش زخمه‌ای نوعی اجرای زخمه‌ای است که در آن هم‌زمان با زخمه دست راست، دست چپ با حرکت بر دسته ساز به بالا و پایین سرانیده می‌شود.

۲ –  آرشه ای یا کمانه ای:

• ویولن:

این ساز ها کوچکترین عضو این خانواده و دارای زیرترین گستره صوتی است. این ساز پیچیدگی خاصی دارد.

با توجه به اینکه کوک ویولن باید بسیار دقیق باشد و دقت زیادی برای فالش نشدن صدای آن کرد، بهتر است از سنین کودکی یادگیری آن شروع شود.

ویولن روی شانه چپ قرار می گیرد و با آرشه ای در دست راست نواخته می شود. ویولن دو نوع است:

• ویولن آکوستیک

• ویولن الکتریک

• ویولا

از سازهای آرشه ای و از خانواده ویولن است. با توجه به اینکه صدایی بم تر از ویولن دارد زه های آن سنگین تر و ضخیم تر و همچنین آرشه آن سنگین تر است.

• ویولنسن

دارای شباهت ساختاری زیادی با ویولن و ویولا است. تفاوت بین آنها در بزرگی و وزن آن است. همچنین دارای صدای پرحجم و زیبایی است و در سبک های کلاسیک و جاز بیشتر استفاده می شود.

• کمانچه

از قدیمی واصیل ترین سازهای زهی آرشه ای است که در واقع تکامل یافته ساز رباب است. این ساز دارای کاسه کروی شکل و توخالی است که در حقیقت قسمت اصلی آن است.

۳- سازهای زهی ضربه ای یا کوبه ای

در این نوع سازها نوازنده با ضربه زدن روی زه یا سیم می نوازد. 

• سنتور

از رایج ترین و خوش صدا ترین سازهای ضربه ای که دارای دو مضراب چوبی است و با ضربه مضراب بر سیم ‌های سنتور صدای آن ایجاد می شود.

• پیانو

دارای کلیدهایی است که با فشار بر روی آنها صدا تولید می شود. وسعت صوتی این ساز حدود هفت اکتاو است که بیشترین وسعت را در بین سازهای رایج دارد و دارای جعبه صوتی بزرگی است.

• رباب

از سازهای محلی زهی ضربه ای اصیل و مخصوص نواحی شمال شرقی ایران است که از چهار قسمت سر، شکم، سینه و دسته تشکیل شده است.

تفاوت این ساز با دیگر سازها در پرده بندی بر روی دسته آن است. رباب دارای سه جفت سیم است.