در مطالب قبلی با ساز تنبور یا تنبوره آشنا شدید.در ین بخش از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام می خواهیم شما را با انواع نام های این ساز آشنا نموده و اجزای آن را به شما معرفی نماییم.با ما همراه باشید.
انواع نام های ساز تنبور و اجزای آن
تنبور قوچانی، شروانی، بغدادی، تیسفونی و انواع دو تار، چگور و قپوز از نام هایی که اسن که تنبور با آن شناخته می شود. نواختن این ساز با شکلهای مشابه هنوز در بیشتر مناطق ایران رواج دارد.
تنبور براساس شکل ظاهری دو نوع است؛ تنبور کاسهای که یک تیکه است و تنبور چمنی که همان ترکه ای است و کاسه آن از تکههای چوب درست شده است. این نوع مزیتی که برنوع اول دارد این است که هم ساخت آن راحتتر است و هم تعمیر آن.
انواع نام های ساز تنبور و اجزای آنقسمتهای مختلف تنبور:
کاسه:
قسمت پایین تنبور که خود دارای اشکال مختلفی است که بستگی به منطقه و سازنده خود دارد.
دسته:
قسمت انتهایی تنبور که به کاسه متصل است که در صدا تاثیر زیادی دارد.
صفحه:
قسمت روی کاسه که دارای بافت ظریف می باشد، صفحه نازکی است از چوب درخت گردو که بر روی دهانه کاسه قرار میگیرد و در وسط و یا در کنار صفحه حدود ۷ تا ۱۲ سوراخِ ۲ تا ۳ میلیمتری دارد تا موجب نرمی صدای تنبور شود. سوراخ روی صفحه بر صدای تنبور تا ثیر بسزایی دارد.
دستان:
۱۳ تا ۱۴ دستان در تنبور وجود دارد که در محلهای معیّن بر دسته بسته میشوند. به نظر اغلب نوازندگان مشهور، محل دستانها ثابت است اما برخی نیز معتقدند که جای تعدادی از این دستانها متغیر است.
خرک:
قطعه چوبی کوچک و محکم از درخت شمشاد و گردوست که سیم به آن وصل میشود و روی صفحه سیم گیر قرار میگیرد. در برخی از سازهای جدید سیمگیر کار خرک را میکند.
سیم گیر:
از جنس استخوان یا چوب بوده و در انتهای صفحه قرار دارد که تارها را بدان گره میزنند و تا انتهای دسته میکشند. در برخی از تنبورهای جدید، خرک کار سیمگیر را انجام می دهد.
گوشی:
همان قطعات بالای تنبور را گوشی میگویند و از آن برای کوک کردن استفاده میکنند. دو تا سه گوشی (در تنبورهای نامتعارف تا پنج گوشی) از چوب بید وجود دارد. تنبور لانه کوک (جعبه گوشیها) ندارد و گوشیهایش مستقیماً در سوراخهای ایجاد شده در انتهای دسته فرو می روند.
سیم گیر بالا:
برجستگی پایین گوشی را می گویند که دارای شیارهایی است. شیطانک ، که قطعه چوب یا استخوانی است با دو سه شیار که تارها از روی آن عبور داده شده به گوشی گره میخورند. شیطانک در حدود ۱۵ سانتیمتری ابتدای دسته تعبیه میشود.
پرده:
نخ نازکی است که روی دسته بسته شده و فاصله هر دو دستان را یک پرده میگویند.
سیم:
دو یا سه سیم، که سیم بالایی معمولاً جفتی است. این سیمها از یک سو به سیمگیر و از سوی دیگر پس از عبور از روی خرک و شیطانک در انتهای دسته به دور گوشیها پیچیده میشوند.
صدای تنبور در آثار معاصر
تنبور در آثار بعضی از معاصرین غیر ایرانی اینگونه عنوان شده است که: صدایی تیز و فلزی دارد و می توان خیلی ظریف نواخته شود این ساز بدنه ی کوچک گلابی شکل با یک گردن دراز دارد،اجزا آن بدون میخ به هم متصل شده دارای چند گوشی و چند سیم نازک می باشد.
