نی یکی از سازهای قدیمی است که صدای سوزناک و زیبایی دارد. این ساز در اندازه های مختلف باطول ۳۰ تا ۸۰ سانتی متر ساخته می شود و دارای قطر حدود یک و نیم تا سه سانتی متر است. در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با انواع نی بیشتر آشنا شوید.
نحوه نواختن ساز نی
نی سازی بی زبانه است که هوا توسط نوازنده از بالا به درون آن دمیده می شود و قسمت بیشتر هوا از اولین سوراخ باز خارج می شود.
معمولا نوازنده نی را به صورت عمودی در دست می گیرد و دهنه آن را بین دو دندان جلو و یا بین لب قرار می دهد و سپس در آن می دمد.
در واقع باز و بسته کردن سوراخ نی توسط انگشتان نوازنده باعث زیر یا بم شدن صدا می شود.
ساز نی کوک ندارد این ساز برای کوک های مختلف ساز های دیگر استفاده می شود.
وسعت صدای نی حدود دو اکتاو و نیم است و به چهار منطقه‌ی صوتی تقسیم می‌شود:
- صدای بم و بم نرم
- صدای اوج
- صدای غیث
- صدای ذیل
بطور کلی ساز نی را با قرار دادن بین دو دندان نیش و گرد کردن زبان در قسمت پایین و پشت آن می‌نوازند، که برخی اساتید از جمله جمشید عندلیبی زبان را در بالا قرار می دهد.
در نواختن نی انگشت گذاری کار ساده ای است و مهمترین کار صدا سازی است.
انواع نی
علاوه بر انگیزه در نواختن ساز نی داشتن سازی مناسب و استاندارد باعث ایجاد صدای دلنشین و رسا می شود که هنرجو را بیش از بیش به نواختن ترغیب می کند.
امروزه انواع گوناگونی از این ساز دوست داشتنی در بازار با قیمت های متفاوت موجود است که معروفترین آنها عبارتند از:
- نی سلطانیان
- نی صنایعی
- نی شفیعی
- نی عارف
- نی بیات
- نی علوی
انواع نی بر اساس مهر
همچنین ساز نی همراه با مهر است و تعداد مهر ها نشان دهنده کیفیت ساز می باشد.
یک مهر: سازی ساده و بی کیفیت که بیشتر جنبه تزیین و برای افراد مبتدی است.
دو مهر: سازی با کیفیت معمولی
سه مهر: این نی سازی با کیفیت بالا و عالی است که بیشتر برای نوازندگان حرفه ای کاربرد دارد.
انواع نی بر اساس ساختمان نی
بر اساس ساختمان و کاربرد نی بین اقوام گوناگون انواع متفاوتی از نی موجود است که در بین افراد و سبک های مختلف نوازندگی محبوبیت خاص خود را دارد.
ساز نی کوتاه
صدای بم این نی برای آهنگ های محلی بسیار مناسب است. این نوع نی در بین انواع نی ها دارای طول کم و قطر بیشتر است که باعث دورگه شدن صدا می شود.
ساز نی بلند
نی بلند یا نی خرک ساز محبوب در بین ترکمن ها و جنوب ایران است که قدی بلند حدود۷۰ تا ۸۰ سانتی متر دارد. دارای ۵ سوراخ است و صدای سوزناکی را ایجاد می کند.
نی هفت بند
این نی همانند نی خرک ۵ سوراخ دارد که ۴ تای آن روی ساز و آخری زیر ساز قرار دارد. نی هفت بند دارای ۷ بند و ۶ گره است. این نی دارای چهار منطقه صوتی بم، اوج، غیث و ذیل است که برای نواختن نی را بین دندان می گذارند و هوا را به داخل آن می دمند.
قره نی
قره نی یا نی سیاه که در کشورهای اروپایی به کلارینت معروف است، نحوه نواختن آن شبیه نی هفت بند است. جنس این نی عموما چوب آبنوس یا فلز است.
دوزله
ساز محبوب عشایر است که از اتصال دو لوله مجزا تشکیل شده است. سوراخ های لوله ها در کنا هم قرار دارند اما به صورت جداگانه عمل می کنند.
