امروزه در کشور ما همانند تمام نقاط دنیا، پیانو ساز مهم و شناختهشدهای محسوب میشود؛ اما در طول تاریخ همیشه این گونه نبوده است. زمانی که پیانو برای اولین بار وارد ایران شد، بسیار زمان برد تا اولین پیانیست ایرانی به وجود بیاید. در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام به دل تاریخ میرویم تا بفهمیم اولین بار پیانو چطور وارد ایران شد و اولین پیانیست ایرانی خانم و آقا چه کسانی بودند.
ورود پیانو به ایران
تاریخچه پیانو در ایران، از زمان ناصرالدین شاه آغاز میشود. در سال ۱۸۰۶ سفیر ناپلئون بناپارت یک پیانوی کوچک پنج اکتاوی را به دربار فتحعلی شاه تقدیم کرد. ۶۷ سال این پیانو به عنوان یک دکور در گوشه دربار خاک خورد. سرانجام در سال ۱۸۷۳ ناصرالدین شاه در سفرش به پاریس به یک نمایشگاه پیانو رفت و چهار پیانوی دیگر برای دربار سفارش داد. این پیانوها در کمتر از دو ماه به ایران رسیدند؛ اما همچنان نقش دکور داشتند و کسی نواختن آنها را بلد نبود.
اولین پیانیست ایرانی مرد
اولین کسی که حاضر شد برای نواختن پیانوها تلاش کند، رئیس گروه موسیقی دربار یعنی «محمد صادق خان» بود. این شخص نوازنده ماهر سنتور بود و سعی کرد از شباهت بین سنتور و پیانو کمک بگیرد تا بتواند پیانو بنوازد. تلاش وی در ابتدا چندان موفق نبود و بیشتر مانند صدای سنتوری ناکوک بود؛ همین موصوع باعث شد محمد صادق خان متوجه شود کوک پیانو قابل تغییر است. او نه تنها اولین نوازنده پیانو در کشور محسوب میشود؛ بلکه اولین شخصی بود که کوک پیانو را ایرانی کرد. داریوش صفوت نیز محمد صادق خان را به عنوان اولین پیانیست ایرانی، تایید کرده است.
اولین بانوی پیانیست ایرانی
اولین زن پیانیست ایرانی، دختر ناصرالدین شاه بود که عصمتالدوله نام داشت. مادر این دختر نیز دومین زن عقدی شاه، یعنی تاجالدوله بود. عصمتالدوله با وساطت قرار دادن یکی از کنیزانش به نام تبسم، یادگیری پیانو را نزد محمد صادق خان آغاز کرد. شاه هم پس از اطلاع از این موضوع، از او خواست شبها در اندرونی برایش پیانو بنوازد. عصمتالدوله با تشویق پادشاه بعدها یادگیری پیانو را نزد همسر متس اتریشی و مادام کلمانتین ادامه داد.