بیوگرافی محمدتقی مسعودیه | پدر علم موسیقی شناسی قومی ایران

محمدتقی مسعودیه موسیقی‌دان، آهنگساز و استاد موسیقی بود که نوآوری‌های فراوانی در زمینه موسیقی ایران انجام داد. بسیاری از درس‌هایی که امروزه در دانشکده‌های موسیقی تدریس می‌شوند، برای اولین بار توسط مسعودیه به دانشگاه آورده شده‌اند. وی یکی از تحصیل‌کرده‌ترین موسیقی‌دانان زمان خودش بود و در عرصه تدریس و تالیف کتاب خوش درخشید. اگر دوست دارید بیشتر درباره کارنامه هنری این موسیقی‌دان بدانید، در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با ما همراه باشید.

تولد و کودکی محمدتقی مسعودیه

محمدتقی مسعودیه در ۳۱ فروردین ۱۳۰۶، در خیابان نصرت‌الملک مشهد چشم به جهان گشود. پدر و پدربزرگش از مبارزان مشروطه‌خواه بودند و موسیقی در این خانواده جایگاهی نداشت. محمدتقی اولین فرد خانواده بود که از همان دوران کودکی جذب دنیای موسیقی شد. او ساعت‌ها کنار گرامافون می‌نشست یا با شنیدن صدای موسیقی از خانه همسایه بی‌قراری می‌کرد. او در کودکی همواره سعی می‌کرد با سوت آهنگ‌هایی که می‌شنوید را اجرا کند. میل به موسیقی از هر طریقی در این کودک جلوه‌گر می‌شد؛ اما پدرش موسیقی را به مثابه اعتیاد امری ناپسند می‌دانست!
محمدتقی بدون هیچ ردی از موسیقی، دوران کودکی‌اش را گذراند و دوران ابتدایی را از سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۹ در مدرسه علمیه مشهد طی کرد.

نوجوانی

نوجوانی زمانی بود که برای اولین بار محمدتقی مسعودیه، موسیقی را وارد زندگی‌ خویش کرد. در ۱۶ سالی بدون اطلاع پدر، یک ویولن از یکی از نزدیکانش که به نام محمد فضائلی که ویولنیست بود، خریداری کرد. وی در سال ۱۳۲۲، نزد حسن جوان که تنها استاد ویولن مشهد بود رفت تا آموزش ببیند. او برای این که پدرش متوجه تمریناتش نشود، مجبور بود در زیرزمین خانه تمرین کند. محمدتقی در در خرداد سال ۱۳۲۴ همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد و وارد مدرسه دار‌الفنون شد و دیپلم ادبی سال ششم متوسطه را کسب کرد.

تحصیلات

محمدتقی مسعودیه به درخواست پدر تحصیلات خود را در رشته حقوق قضایی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران آغاز کرد؛ البته هم‌زمان آرزوی خودش را نیز در هنرستان عالی موسیقی ادامه داد. در شهریور ۱۳۲۹ لیسانس حقوق قضایی و دیپلم هنرستان موسیقی‌اش را دریافت کرد؛ اما تصمیم گرفت آرزوی کودکی، یعنی همان موسیقی را به طور رسمی دنبال کند.
مسعودیه در سال ۱۳۳۱ راهی فرانسه شد و در کنسرواتوار ملی موسیقی پاریس ویولن را نزد لین تالوئل، هارمونی را نزد ژرژ داندلو و کنترپوان را از نوئل گالان فرا گرفت. وی در سال ۱۳۳۵ به نخستین ایرانی تبدیل شد که مدرک فوق لیسانس رشته هارمونی را در کنسرواتوار ملی موسیقی پاریس کسب کرد.
مسعودیه برای دوران دکترا به لایپزیک در آلمان رفت و با با استفاده از بورس تحصیلی اتحادیه بین‌المللی دانشجویان ایرانی، تحصیلاتش را در رشته آهنگسازی ادامه داد. در ۳۶ سالگی نیز مدرک دکترایش را به دست آورد.

محمدتقی مسعودیه؛ پدر علم موسیقی شناسی قومی در ایران

محمدتقی مسعودیه پس از دریافت دکترای خود، هنوز شوق آموختن داشت. وی این بار در سال ۱۳۴۳ وارد دانشگاه کلن شد تا موزیکولوژی (موسیقی‌شناسی تاریخی) را نزد کارل گوستاو فلرر و رشته موسیقی‌شناسی قومی را نزد ماریوس اشنایدر فرا بگیرد.
جناب مسعودیه در اردیبهشت ۱۳۴۷ دکترای خود در رشته موسیقی شناسی قومی را دریافت کرد و رساله دکتری‌اش را حول موضوع «تغییر و تحول ملودی در موسیقی هنری ایران» نوشت. بر همین اساس وی را پدر علم موسیقی شناسی قومی ایران می‌دانند.

مهم‌ترین فعالیت‌های تدریس و تالیف کتاب

• در زمستان سال ۱۳۴۸، به عنوان استادیار پیمانی، با دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران همکاری کرد.
• در زمستان سال ۱۳۵۶ به همراه دوست و همکارش یوزف کوکرتز مدتی در دانشگاه کلن تدریس کرد.
• در تابستان سال ۱۳۶۴، به عنوان استاد موسیقی‌شناسی تطبیقی در دانشگاه آزاد برلین تدریس کرد.
• وی در طول سال‌های تدریسش شاگردان برجسته‌های از جمله محمدرضا لطفی، محمدرضا درویشی، پرویز مشکاتیان، شهرداد روحانی، کامبیز روشن‌روان و عباس خوشدل را آموزش داد.در سال ۱۳۶۵ یکی از مهم‌ترین آثار خود یعنی مبانی اتنوموزیکولوژی موسیقی شناسی تطبیقی را چاپ کرد که برخی آن را یکی از مهم‌ترین کتاب‌های موسیقی‌شناسی قومی در جهان می‌دانند.
• مسعودیه عضو «گروه مطالعاتی مقام» در شورای بین‌المللی موسیقی سنتی بود و سال‌ها با این شورا همکاری کرد.