پرش به محتوا
  • اساتید
  • موسیقی کودک
  • سازهای جهانی
  • موسیقی سنتی ایرانی
  • آواز و صداسازی
  • درباره الهام موزیک
    • درباره ما
    • تماس با ما
  • منابع و رسانه
    • بلاگ
    • رویدادها و کنسرت‌ها
    • منابع و رسانه
  • اساتید
  • موسیقی کودک
  • سازهای جهانی
  • موسیقی سنتی ایرانی
  • آواز و صداسازی
  • درباره الهام موزیک
    • درباره ما
    • تماس با ما
  • منابع و رسانه
    • بلاگ
    • رویدادها و کنسرت‌ها
    • منابع و رسانه
اصطلاح تحول مقام به دستگاه

آشنایی با اصطلاح تحول مقام به دستگاه

مقام و دستگاه دو اصطلاح مهم درموسیقی می باشند که بهتر است برای شروع موسیقی سنتی با این اصطلاحات آشنایی داشته باشید.در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام پس از توضیح مختصری ازاین دو اصطلاح شما را با اصطلاح تحول مقام به دستگاه آشنا خواهیم نمود.تا انتها این مطلب با ما همراه باشید.

مقام در موسیقی ایرانی

مقام یک نوع طبقه‌بندی موسیقی است که در دوره‌های مختلف تاریخ از جمله دوران معاصر، برای طبقه‌بندی موسیقی ایرانی، ترکی، عربی و موسیقی‌های مرتبط (نظیر آذربایجانی و کردی) به کار می‌رفته‌است یا می‌رود.

ماهیت و تقسیم‌بندی مقام‌ها در طول تاریخ ثابت نبوده، و بین موسیقی ایرانی، ترکی و عربی نیز کاملاً مطابقت ندارد اگر چه اشتراکات زیادی بین آن‌ها وجود دارد. در معتبرترین متون، تعداد مقام‌های اصلی در موسیقی ایرانی ۱۲، در موسیقی ترکی ۱۳، و در موسیقی عربی تا ۱۴ عدد ذکر شده‌است.

دستگاه  در موسیقی ایرانی

واژه ی دستگاه در قرن های اخیر به جای کلمه مقام برگزیده شده است و اشاره دارد به محل قرار گیری انگشتان دست نوازنده بر دسته ساز (دست + گاه) که هر پرده ی آن نشان دهنده ی یکی از دوایر یا گام های موسیقی است. (در موسیقی قدیم ایران گاه به معنی پرده ساز بوده است). موسیقی سنتی ایران را به هفت دستگاه تقسیم کرده اند که باز مانده مقام های دوازده گانه قدیم به شمار می رود.

تحول مقام به دستگاه

تحول مقام به دستگاه اصطلاحی است که برای توصیف تغییراتی به کار می رود که در روش طبقه بندی و آموزش موسیقی سنتی ایرانی رخ داد و در آن طبقه بندی های قبلی که بر اساس مقام بود، با طبقه بندی های جدیدی که بر اساس دستگاه است جایگزین شدند.

در فاصلهٔ  قرن چهارم تا نهم هجری ، موسیقی علمی ایران وضعیت خوبی داشت و از نظام ادواری   برای شرح موسیقی با کمک مقام‌ها استفاده می‌شد. در این نظام موسیقایی، دوازده مقام تعریف شده بود که عشاق ؛ نوا ؛ بوسلیک ؛ راست ؛ عراق ؛ اصفهان ؛ زیر افکند ؛ بزرگ ؛ زنگوله ؛ رهاوی ؛ سینی و حجازی نام داشتند .

اما در قرن نهم هجری با تبعیت حکام ایرانی از متعصبین بانفوذی که مخالف موسیقی بودند، رشد علمی موسیقی در ایران متوقف شد و در همین حال تغییرات و جابه‌جایی‌های بسیاری در موسیقی ایران صورت گرفت.

شروع جدایی موسیقی ایران از نظام مبتنی بر مقام‌ها دقیقاً

زمان شروع جدایی موسیقی ایران از نظام مبتنی بر مقام‌ها دقیقاً مشخص نیست ولی احتمالاً به دورهٔ تیموریان  (سدهٔ هشتم تا دهم هجری قمری) بر می‌گردد. در طی این تحولات، مقام‌ها جای خود را به دستگاه‌ها دادند و نظام نوینی برای طبقه‌بندی و تدریس موسیقی شکل گرفت که بعدها ردیف  نامیده شد.

در این نظام معمولاً هفت دستگاه همایون ؛ ماهور ؛ شور ؛ سه گاه ؛چهار گاه ؛ راست پنج گاه و نوا  برشمرده می‌شود. ( درمنابع مختلف فهرست این آوازها متفاوت ذکر شده اما معمولاً شامل زیر مجموعه‌ای از این موارد است: آواز دشتی ؛ آواز ابو عطا ؛ آواز بیات ترک ؛ آواز افشاری ؛ آواز شوشتری و آواز بیات اصفهان)

اگرچه، سیر تحول نظام مقامی به دستگاهی یکی از پرسش‌های بنیادین در تاریخ موسیقی ایران است اما پژوهش‌های چندانی در این زمینه انجام نشده‌است. از جمله انتقادهای وارد شده به این تحول آن است که به جای تمرکز روی موسیقی به عنوان یک علم، توجه را فقط روی موسیقی به عنوان یک هنر اجرایی معطوف کرده و بیان‌گر یک نظریهٔ روشنگر دربارهٔ موسیقی نیست.

مقالات مرتبط

2 پاسخ

  1. امیر گفت:
    آبان ۹, ۱۴۰۱ در ۱۰:۴۴ قبل از ظهر

    با درود اینکه موسیقی دستگاهی در حال حاضر در ایران از علی اکبر خان فراهانی آغاز شده شکی نیست بین اوایل دوران صفویه تا قاجار موسیقی ایران ارزش خود را بواسطه تاثیرات تعصب مذهبی از دست داده وحال اینکه در اوایل دوران صفویه و چندین سال قبل از آن صفی الدین ارموی و عبدالقادر مراغی مکتب خاصی برای آن تدوین کرده بودند در دوران جوینی ها که صفی الدین عهده دار کتابت دربار در بغداد بود شاگردان زیادی را پرورش داد و نسخه های موسیقی خود را به عنوان هدیه به سلطان سلیم ارائه کرد و صفی الدین در سوریه و مصر نیز شاگردان زیادی را پرورش داد پس اگر بدنبال موسیقی اصیل ایران هستیم باید در متون و نسخ عربی و ترکی بدنبال آن بگردیم موسیقی سنتی ایران در حال حاضر ریشه در دربار قاجار دارد و موسیقی آشیقی دهات فراهان است.

    پاسخ
    1. تیم وبلاگ آموزشگاه الهام گفت:
      آبان ۱۰, ۱۴۰۱ در ۴:۲۱ بعد از ظهر

      درود، سپاس از اطلاعات مفیدتون

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

برای شروع، مشاوره بگیرید!

برای آشنایی بیشتر با اساتید، سبک‌های آموزشی و سازها، می‌توانید با تعیین وقت قبلی از یک جلسه مشاوره رایگان در آموزشگاه الهام استفاده کنید.

درخواست مشاوره

۰۲۱۷۷۱۹۸۴۵۲

۰۲۱۷۷۸۹۳۷۳۲

۰۹۰۲۲۸۴۸۴۵۲

نارمک، بزرگراه شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، خیابان آیت‌الله جلالی خمینی (آیت شمالی سابق)، پلاک ۸۵۶، ساختمان نارستان، طبقه ۲

اساتید

سازهای کلاسیک

سازهای ایرانی

آواز و صداسازی

موسیقی کودک

دوره‌های آموزشی

موسیقی کودک

آواز

سازهای جهانی

سازهای ایرانی

رسانه و رویداد

رسانه‌ها

بلاگ

رویدادها و کنسرت‌ها

درباره الهام موزیک

درباره ما

تماس با ما

۰۲۱۷۷۱۹۸۴۵۲

۰۲۱۷۷۸۹۳۷۳۲

۰۹۰۲۲۸۴۸۴۵۲

نارمک، بزرگراه شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، خیابان آیت‌الله جلالی خمینی (آیت شمالی سابق)، پلاک ۸۵۶، ساختمان نارستان، طبقه ۲

نقشه گوگل

مسیریاب بلد

برگشت به بالا
برگشت به بالا

کلیه حقوق محفوظ است (۱۳۸۴-۱۴۰۳) - وبسایت رسمی آموزشگاه موسیقی الهام، بهترین آموزشگاه موسیقی شرق تهران - آموزشگاه موسیقی الهام با بیش از پانزده سال تجربه، به عنوان بهترین آموزشگاه موسیقی شرق تهران با همکاری مجرب‌ترین اساتید موسیقی کشور در حال خدمت رسانی به هزاران هنرجو از سراسر تهران می باشد. تمرکز آموزشگاه موسیقی الهام بر آموزش موسیقی کودکان باعث شده است که این آموزشگاه به عنوان یکی از برترین آموزشگاه‌های موسیقی مخصوص کودکان در سطح کشور مطرح شود.

  • اساتید
  • موسیقی کودک
  • سازهای جهانی
  • موسیقی سنتی ایرانی
  • آواز و صداسازی
  • درباره الهام موزیک
    • درباره ما
    • تماس با ما
  • منابع و رسانه
    • بلاگ
    • رویدادها و کنسرت‌ها
    • منابع و رسانه