اگر به موسیقی دستگاهی ایرانی علاقه دارید، حتما اصطلاح درآمد و پیش درآمد را شنیده‌اید؛ اما شاید تفاوت آن‌ها را ندانید. در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با ما همراه باشید تا تفاوت درآمد و پیش درآمد را توضیح دهیم.
درآمد چیست؟
قبل از این که با مفهوم درآمد در موسیقی دستگاهی ایرانی آشنا شوید، باید چند مفهوم بنیادی دیگر را یاد بگیرید. دستگاه‌های موسیقی ایرانی چندین «ردیف» دارند. این ردیف‌ها نیز از آهنگ‌ها و نغمه‌هایی به نام «گوشه» تشکیل شده‌اند. می‌توان گفت اولین گوشه در هر دستگاه یا آواز، «درآمد» نام دارد.
به زبان ساده‌تر، درآمد مانند سکانس اول یک فیلم است؛ یعنی بخش اول اثر که فضای اثر، سازها و دستگاه را به شنوندگان القا می‌کند. با شنیدن درآمد، شما با مد اصلی دستگاه آشنا خواهید شد.
درآمد اغلب ریتم کندی دارد و فقط با سازها اجرا می‌شود. اگر خواننده نیز در اجرای درآمد حضور داشته باشد، اغلب شعر نمی‌خواند و فقط از تحریر‌های ساده استفاده می‌کند.
پیش درآمد چیست؟
پیش درآمد یک قطعه سازی کوتاه است که قبل از اجرای اصلی نواخته می‌شود. در پیش درآمد آواز وجود ندارد؛ حتی گاهی نوازندگان روی صحنه پیش درآمد را اجرا می‌کنند و بعد از اتمام اجرای آن خوانندگان به روی صحنه می‌آیند و به آن‌ها ملحق می‌شوند.
پیش درآمد مانند تریلر یا پیش‌نمایش فیلم است و یک معرفی‌نامه برای موسیقی دستگاهی ایرانی به حساب می‌آید. این بخش اغلب با ریتم کند و وزن شش چهارم اجرا می‌شود. تا قبل از شکل‌گیری پیش درآمد، ارکسترها برای آمادگی ذهن شنوندگان قبل از اجرای اصلی، از بداهه‌نوازی و تک‌نوازی استفاده می‌کردند.
برای اولین بار رکن‌الدین مختاری در انجمن موسیقی اخوت درباره اجرای قطعه‌ای ضربی پیش از اجرای اصلی صحبت کرد. بعدها به مرور موسیقی‌دانان بزرگی مثل درویش خان برای حل این مشکل قالب‌هایی به نام پیش درآمد را ارائه کردند.
تفاوت درآمد و پیش درآمد چیست؟
درآمد بخش ابتدایی قطعه است؛ اما پیش درآمد قبل از اجرای اصلی نواخته می‌شود.
داخل درآمد گاهی آواز وجود دارد؛ اما در پیش درآمد کاربرد آواز بسیار کم است و این قطعه اغلب سازی است.
با مثال فیلم، می‌توانیم پیش‌درآمد را به تریلر یا پیش‌نمایش و درآمد را به سکانس اولیه فیلم تشبیه کنیم.
می‌توان گفت پیش درآمد اغلب از نظر حس‌وحال پرانرژی‌تر است تا آمادگی برای اجرای اصلی را ایجاد کند؛ اما درآمد تامل‌برانگیز‌تر است.
