دو ساز بندیر و دف جزو سازهای کوبه ای دسته بندی می شوند. با وجود شباهت هایی که دارند این دو ساز کاملا متفاوت می باشند که این تفاوت در صدایی که تولید می کنند نیز دیده می شود. در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با تفاوت ساز بندیر و دف بیشتر آشنا شوید.
معرفی ساز بندیر
بندیر یک ساز کوبه ای قابدار است، با قابی چوبی و پوستی که بر روی آن کشیده شده‌است . واژه بندیر در زبان ترکی استانبولی به معنی ساز کوبه‌ای قابدار بزرگ دستی است. بندیر را به عنوان ساز سنتی در آفریقای شمالی، و همچنین در مصر باستان و بین‌النهرین استفاده می کردند. در شمال آفریقا به عنوان ساز سنتی استفاده می‌شود.این ساز اساساً در کشورهای مراکش، الجزایر، تونس، لیبی و گاهی در مصر استفاده می‌شود.
بندیر برخلاف تمبورین یا «دایره زنگی» فاقد سنج یا زنگوله است و بجای آن اغلب یک یا چند زه دارد که از روده حیوانات ساخته شده و در قطر قاب کشیده شده‌است.
بندیر در مراسم خاص صوفی‌ها نیز استفاده می‌شود. مشخصه مراسم صوفی‌ها استفاده از موسیقی، ریتم، حرکات موزون (رقص سماع) برای رسیدن به خودآگاهی است.
وقتی با انگشتان یا کف دست به پوست ضربه زده می‌شود صدای وزوز مانندی از آن ایجاد می‌شود.
یک سوراخ کوچک در قسمت تحتانی قاب این ساز برای ایجاد تعادل وجود دارد که با قرار دادن انگشت شصت دست چپ در آن به حفظ تعادل در هنگام نوازندگی کمک می‌شود.
ساز دف
دَف، یکی ازسازهای کوبه ای در موسیقی ایرانی است که شامل حلقه‌ای چوبی است که به آن حلقه‌های فلزی (معمولا با ترتیب ۱-۱-۲) آویخته شده و پوست نازکی از جنس پلاستیک یا چرم و پوست حیوانات بر حلقهٔ چوبی کشیده‌اند و آن با ضربه‌های انگشت و کف دست می‌نوازند.
این ساز ازسازهای ضربی (کوبه‌ای) ایرانی شبیه به دایره و بندیر است. دف از دایره بزرگ‌تر و بم‌تر و از بندیر کوچک‌تر و تیزتر است. ساز دف در تولیدی‌ها با ۳ اندازهٔ دو چهارم – سه چهارم – چهار چهارم ساخته می‌شود.
در گوشه‌ای از جدار چوبی دایره سوراخی تعبیه شده که نوازنده برای نگه‌داشتن ساز به هنگام اجرا انگشت شست خود را درون آن می‌گذارد و با بقیه‌ی انگشتان هر دو دستش بر روی سطح پوستی ساز می‌کوبد.
نوازنده در هنگام نواختن با تکان‌هایی که به ساز می‌دهد سبب لرزش حلقه‌های آویزان در جدار داخلی آن می‌گردد و از این طریق صدای زنگ‌وار، توأم با کوبش پوست به وجود می‌اورد. هیچ‌یک از صداهای تولید شده در این ساز، ارتفاع معینی، ندارند.
ساختمان دف را میتوان به اجزای زیر تقسیم کرد:
- کلاف اصلی
- پوست
- حلقه‌ها
- گل‌میخ‌ها
تفاوت ساز بندیر و دف
با توجه به موارد ذکر شده در بالا میتوان تفاوت این دوسازرا اینگونه گفت که :
ساز بندیر سازی شبیه به دف ایرانی ولی بدون حلقه است که در موسیقی ترکیه و کشورهای عربی مورد استفاده قرار می گیرد. بندیر از خانواده سازهای کوبه ای قاب دار می باشد این ساز در شمال آفریقا بعنوان ساز سنتی استفاده می شود. بندیر در سراسر آفریقای شمالی، مصر باستان و بین النهرین استفاده می شود.
ساز دف یکی ازسازهای کوبه ای در موسیقی ایرانی است که شامل حلقه‌ای چوبی است که به آن حلقه‌های فلزی (معمولا با ترتیب ۱-۱-۲) آویخته شده و پوست نازکی از جنس پلاستیک یا چرم و پوست حیوانات بر حلقهٔ چوبی کشیده‌اند و آن با ضربه‌های انگشت و کف دست می‌نوازند. این ساز ازسازهای ضربی (کوبه‌ای) ایرانی شبیه به دایره و بندیر است.
