همانطور که در مطالب پیشین گفته شد، ساز گارمون یک ساز مهم خطه آذربایجان به شمار می آید که شباهت ظاهری بسیار زیادی به ساز آکاردئون دارد اما با وجود این شباهت تفاوت دارند که در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام به بررسی تفاوت ساز گارمون و آکاردئون پرداخته ایم.
ساختار گارمون
گارمون ساختاری شبیه آکاردئون دارد و متشکل از یک فانوس برای تامین هوای ساز و دو جعبه در دو طرف فانوس است. جعبه سمت راست کلاویه‌هایی مانند پیانو و جعبه سمت چپ، کلاویه‌هایی دکمه‌مانند دارد.
داخل هر دو جعبه مکانیسم‌هایی برای به صدا در آوردن زبانه‌ها وجود دارد. هر کلاویه به چند زبانه متصل است. ردیف زبانه‌ها به پلانکا معروف است و در گارمون چهار، پنج، یا شش پلانکا وجود دارد. تکنیک‌های اجرایی گارمون تا حدودی با آکاردئون متفاوت است.
گارمون‌سازی برای اجرای ملودی است. دکمه‌های سمت چپ این ساز بر خلاف آکاردئون فقط امکان اجرای یک صدا را دارند که نوعی واخوان محسوب می‌شود.
کوک ساز گارمون تقریبا تامپره است، اما نیم‌پرده پایین‌تر از دیاپازون است و یک ساز انتقالی محسوب می‌شود. وسعت صوتی گارمان چند نت بیشتر از دو اکتاو است.
تفاوت گارمون با آکاردئون
تفاوت در شکل ظاهری :
گارمون نسبت به آکاردئون کمی کوچکتر است. آکاردئون کلاویه‌هایی مثل پیانو دارد، ولی در گارمون کلاویه‌ها کوچکتر و در برخی مدل‌ها به شکل گرد ساخته می‌شود.
تفاوت در کوک :
تفاوت بعدی در کوک این ساز با آکاردئون می باشد که قارمون نیم پرده از آکاردئون بم تر است و کوک قارمون از تار آذری الهام گرفته شده است.
وسعت وسعت قارمون(۲ / ۵ اکتاو) و تعداد کلاویه های سمت راست ۳۰ عدد و سمت چپ نیز ۳۰ عدد می باشد.
طرز نواختن این ساز با ۴ انگشت دست راست است، ولی به دلیل اجرای قطعات تند و سریع و زینت ها و شیرین کاری ها از انگشت شست نیز استفاده می شود.
کاربرد ساز گارمون
این ساز به دلیل اجرای نغمات آذری و قطعات آوازی و رینگ ها ؛ در مراسم های شادی و عروسی های ایرانیان آذربایجان به خصوص در مناطق عشایری و روستایی کاربرد دارد.
قسمت های ظاهری گارمون آذربایجانی عبارتند از :
۱- کمر برای نگه داشتن در بغل
۲- کلاویه ها و شستی های سمت راست «گریف» برای نواختن
۳- کلاویه ها و شستی های سمت چپ برای ایجاد صدای بم و آکوردها که حالت مکمل کلاویه های سمت راست را دارند.
۴- کوروک برای ایجاد هوا در جعبه قارمون
۵- کمر برای کشیدن کوروک در سمت چپ برای دست چپ.
از جمله سازندگان دست ساز این ساز در آذربایجان شرقی و تبریز می توان به آقایان:
رسول اقبالی ناصر پور جلوگیر و داریوش خداداد لشگری اشاره نمود که سازهای ساخته شده توسط ایشان مطابق با استانداردهای سازهای ساخته شده در باکو می باشد.
از نوازندگان و اساتید قارمون می توان به جواد علیوندی و یعقوب اسفندی و یوسف عبدالعظیم زاده که مشغول تدریس و پرورش شاگرد در تبریز هستند، اشاره نمود. هنرمندانی چون غلامرضا کریم زاده، مختار خیابانی و مهدی صفرپور و رحیم شهریاری نیز با اجرای کنسرت های متعدد در ایران و کشورهای خارجی به هر چه بیشتر شناساندن موسیقی آذری و قارمون کمک می کنند.
از نوازندگان بنام آذربایجان (باکو) می توان به نوازنده ی چیره دست آفتاندیل اسرافیل اف، ذاکیر میرزای اف، خانلار جعفراف، انور صادق اف، گلبهار شکرلی و گوهر رضایوا و … اشاره نمود. قارمون یکی دیگر از سازهایی است که در شهرستان اهر از یاد برده شده است و از جمله نوازندگان قدیمی این ساز در شهرستان اهر می توان به مرحوم کیومرث(ابی) جواهری و آقایان میروالح موسوی و محمدرضا صهبافر و میروالح موسوی اشاره کرد.
