ساز رباب را بیشتر بشناسیم
رباب از جمله قدیمی‌ترین سازهای زهی مضرابی(زخمه ای) ایران است که نواختن آن بیشتر در شرق و جنوب شرق کشور رواج دارد.این ساز که معمولان از چوب، پوست، زه یا نخ نایلون ساخته
می‌شود از خانواده آلات رشته ای است که معمولا از ۴ قسمت شکم ،سینه ،دسته و سر تشکیل شده اند.
تعداد سیم در ساز
تعداد سیم های رباب ۶ یا سه سیم جفتی است که سیم های جفت با یکدیگر هم صوت کوک می شوند.شایان ذکر است که در بعضی نقاط این ساز ۷ سیم دارد.
نواختن انواع رباب در برخی نواحی ایران و دیگر کشورهای همجوار نیز متداول است. این ساز در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی در گروه‌نوازی سازهای ملی ایران مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
در گروه‌نوازی‌های شهری، رباب را به صورت افقی روی زانو می‌گذارند (مانند عود یا تار) و با مضراب می نوازند.
اجزای اصلی رباب
کاسه طنینی:
شامل ۲ قسمت کاسه و سینه است. کاسه تو خالی و بزرگ‌تر است و بر دهانه آن پوست قرار می گیرد. در دو طرف بالای این کاسه که به سمت سینه می رود، دو فرو رفتگی وجود
دارد که باعث می شود .
سینه:
سینه جعبه ای است تو خالی و تقریبا مثلثی شکل، به طول تقریبی کاسه ساز که از یک طرف هم عرض کاسه در محل اتصال و از یک طرف هم عرض دسته در محل اتصال به سر پنجه است.
دسته:
دسته رباب کوتاه و ادامه چوب سینه است و به صورت هرم به سرپنجه می رسد. تعداد چهار دستان برآن بسته می شود ومعمولا تزئیناتی با استخوان که درادامه سینه است بر روی آن دیده می شود.
سرپنجه:
جعبه کوچک تو خالی، در ابتدای طول دسته و محل قرار گرفتن یک سر ِ وترهای اصلی و گوشی هاست. سر پنجه را کمی متمایل به عقب می سازند و شش گوشی به تعداد وتر های رباب (در هر طرف سه گوشی) در طرفین آن قرار دارد.
پوست:
پوست روی کاسه رباب معمولا کلفت تر از سازهای مشابه است زیرا استفاده از وترهای ضخیم تر و دسته کوتاه ، فشار زیادی بر خرک و پوست وارد می کند.
خرک:
قطعه چوبی یا استخوان کوچکی از جنس شاخ به طول تقریبی ۶ سانتی متر است که با دو پایه کوچک خود روی پوست ساز قرار می گیرد و وترها از درون شیارهای کم عمق آن عبور می کند.
شیطانک:
قطعه استخوان باریک و کم ارتفاعی به عرض دسته ساز است که بین دسته و سرپنجه قرار دارد و وترها برای بسته شدن به گوشی‌ها از درون شیارهای کم عمق آن عبود می‌کنند.
سیم گیر:
قطعه‌ای است کوچک و معمولا از فلز که در انتهای بدنه کاسه نصب می شود و گره وترها به آن بسته می شود.
وتر:
رباب دارای ۶ وتر اصلی است که دو به دو همصدا کوک می شوند. امروز از سیمهای گیتار برای رباب استفاده می شود ولی در گذشته از روده تابیده یا نخ ابریشم استفاده می شد.
وسعت: معمولا وسعت صدای معمول رباب یک اکتاو و نیم است.
