ساز سرخپوستی یا ساز پن فلوت با نوایی حزین و رویایی
به جز ساز های اصلی و شناخته شده ، ساز های بسیار زیادی وجود دارد که علاوه بر نوای زیبا از قدمت تاریخی نیز برخوردارند.در این مطلب از وبسایت آموزشگاه موسیقی الهام ، قصد داریم شما را با ساز سرخپوستی یا ساز پن فلوت با نوایی حزین و رویایی آشنا کنیم که شاید صدای آن را شنیده باشید اما ندانید این صدای زیبا متعلق به چه سازی است.
تاریخچه پن فلوت در اساطیر یونان
در اساطیر یونان باستان “پن” نام یکی از خدایان بوده است که بدن انسان و شاخ، دم و پاهای بز داشته است. خدای پن در دشت ها سازی را می نواخته است که از لوله های کنار هم ساخته شده بود و یه همین دلیل امروزه به این ساز پن فلوت می گویند.
پن اوقات خود را به شادی و رقص و آواز می‌گذراند. ساز پن فلوت را از اختراعات وی می‌دانند که به یاد عشقش سرینکس دختر خدای رودخانه می‌نواخته است.
در اساطیر آمده است او به سرینکس علاقه داشت اما سرینکس دختر خدای رودخانه علاقه ای به پن نداشت و از دست وی فرار کرد.
پن او را دنبال کرد تا به رودخانه رسیدند و دخترک راه فراری نداشت و دعا کرد تا زئوس خدای خدایان وی را از دست پن نجات دهد و زئوس او را به دسته ای از نی تبدیل کرد.
پن با دیدن این صحنه خشمگین شد و نی ها را شکست و شروع به بوسیدن آنها کرد و متوجه شد نفس های او با ورود به نی صدایی حزن آلود تولید می کند که سبب شد سازی بسازد که امروز به نام این خدای اساطیری یونان به نام پن فلوت می شناسیم.
پن در دنیای واقعی
در دنیای واقعی، انسان های اولیه با دمیدن در لوله های نی بامبو و یا استخوان حیوانات تولید صدا را تجربه کردند و این اتفاق سبب شد تا انسانها بتوانند علاوه بر صداهایی که از حنجره خود تولید می کردند، صداهای جدید، جذاب و متفاوتی ایجاد نمایند.
تفاوت صداهای ایجاد شده از هر کدام از این ادوات و همچنین تفاوت صدای لوله های با ابعاد متفاوت، انسان هوشمند را به این فکر انداخت که سازی از آنها بسازد؛ به مرور با کنار هم قرار دادن نی های لوله ای شکل بامبو، ساز پن فلوت اولیه ساخته شد.
پن فلوت های اولیه در
- اروپا،
- آفریقا،
- هند،
- چین
- و حتی ایران
هم وجود داشته است. اما بقایای متعددی از آن در تمدن اینکاها یافت شده و موسیقی های فولکلور متعددی از آن موجود است و به این جهت به آن سازدهنی سرخپوستان نیز می گویند.
در قرنهای نوزدهم و بیستم، کشورهای آمریکای جنوبی به ویژه کشورهایی چون پرو، بولیوی و رومانی در پیشرفت این ساز، هم از نظر ساختار و هم از نظر نوازندگی بسیار تاثیر گذار بوده اند تا جایی که به پن فلوت، سازدهنی سرخپوستان نیز اتلاق می شود و می توان آن را به طور کامل یک ساز بومی قلمداد کرد.
جنس پن فلوت
پن فلوت از کنار هم قرارگیری لوله هایی از جنس بامبو، نی، چوب، پلاستیک و حتی شیشه ساخته می شود که انتهای آنها با ماده ای نظیر موم یا چوب پنبه مسدود شده است و از نظر فیزیکی لوله صوتی یک سر باز محسوب می شود. تعداد لوله ها معمولا از ۱۲ تا ۳۰ عدد متغیر است اما اکثر سازهای حرفه ای بین ۱۹ تا ۲۲ لوله دارند.
پن فلوت با نام های مختلفی ازجمله پن پایپ، سیکو، روندورا، آنتارا و زامپونیا شناخته می شود و امروزه این ساز صرفا یک ساز فولکلوریک نیست و قابلیت اجرای انواع قطعات کلاسیک و پاپ را دارد.
نحوه نواختن پن فلوت
برای ایجاد صدای مناسب در پن فلوت، باید لب ها بسته بوده و حالت لبخند داشته باشند.
دندان های پایین به پشت لب پایین فشار بیاورد و کمی فک به طرف جلو حرکت کند تا لب پایین به دهانه لوله بچسبد و همچنین دندان های بالا به پشت لب بالا فشار می آورد ولی با لوله تماس پیدا نمی کند و با زبان عبارت “Tu” تلفظ می شود.
توجه کنید که لبها به همدیگر فشار می آورند تا هوا به صورت سوزنی (سریع و کم حجم ) وارد ساز شود. هر چند که در ابتدا نیاز به فشار زیادی برای تولید صوت است ولی با گذر زمان با حداقل فشار، صوت ایجاد می شود.
