یکی از سازهای ساده و جالب ساز کوزه می باشد.اگرچه این ساز از اجزای کمی برخوردار است و به نظر ساز معمولی می آید اما ویژگی های جالبی دارد که آن را به یک ساز پر توان تبدیل می کند.در این بخش از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با ساز کوزه،ساز ساده اما توانمند آشنا شوید.
ساز کوزه چیست؟
کوزه یا اودو درام نوعی ساز کوبه‌ای است، که از سفال یا سرامیک ساخته می‌شود. این ساز با الگو گرفتن از ساز آفریقایی Udu که اصالتاً سازی نیجریه‌ای است ساخته شده‌است.
کوزه، سازی است خود صدا و عموما از جنس سفال که با ضربه مستقیم انگشتان دست نواخته می شود. این ساز با شکل‌ها و شیوه‌های نواختن گوناگون در استان‌های جنوبی و جنوب شرقی ایران دیده می شود.
ساز کوزه،ساز ساده اما توانمندصدادهی و توانایی‌های بسیار بالا
بر خلاف تصور، کوزه با وجود سادگی ساختمان دارای صدادهی و توانایی‌های بسیار بالایی در اجرای قطعات و ریتم‌های مختلف است. نمونه هایی دیگری از این ساز در فرهنگ آفریقا به خصوص کشور نیجریه موجود است که با نام اودو شناخته می شود .
اودو در لغت به معنای ظرف سفالین است و همانند کوزه ایرانی در گذشته کاربرد غیر موسیقیایی داشته است و به مرور زمان وارد مناسک خاص موسیقیایی شده است.
این ساز که در فرهنگ آفریقایی دارای بار معنوی و اعتقادی نیز هست ، شکل ظاهری آن با همتای ایرانی اش کمی متفاوت است و عموما حفره ای در کنار بدنه دارد.
امروزه اودو های دارای پوست نیز به تولید رسیده اند و در موسیقی استفاده از آنها بسیار رایج است. نوع دیگری از کوزه با نام گاتام در جنوب هندوستان موجود است .
گاتام که سازی باستانی در هند به حساب می آید ، از اودو و جله بزرگتر است و عموما بدون پوست یا حفره ای در بدنه می باشد. این ساز دارای تکنیک های پیچیده و زیباست که سورنوریته ی آنرا متفاوت می نماید.ساز های دیگری از این خانواده با اسامی گوناگون موجود است ولی به طور گسترده این سه نوع کوزه بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند.
از نوازندگان مطرح این ساز می توان به استاد فربد یدالهی و استاد بهنام سامانی اشاره کرد.
تاریخچه ساز کوبه ای کوزه
تاریخچه ساز کوبه ای کوزه نشان می دهد که اگرچه این ساز با استفاده از ضربه های مستقیم نواخته می شود اما شیوه نواختن این ساز در استان هایی مانند کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان متفاوت است. در هرمزگان کوزه را با نام جله می‌شناسند
همچنین، کوزه های هرمزگان و سیستان بیشتر مورداستقبال قرار گرفتند و شیوه نواختن این دو هم متفاوت به نظر می رسد.روش ساخت، پخت و همچنین خاک کوزه سیستانی متفاوت بوده و هنگام نواختن، آن را کنار سینی گذاشته و می نوازند.
علی رغم پتانسل های ساز کوزه در ایجاد صدا و کاربردش در ساخت قطعات و ریتم های مختلف، این ساز موردتوجه عامه نبوده و آهنگسازان از آن به عنوان “افکتیو” استفاده نموده و غالبا یک ساز مستقل محسوب نمی شود.
