مد (mode) یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین اصطلاحات تئوری موسیقی است که بسیاری از هنرجویان در فهم آن مشکل دارند. اگر می‌خواهید بدانید مد در موسیقی چیست و چه تفاوتی با گام دارد، در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با ما همراه باشید.
مفهوم مد در موسیقی
مد نوعی گام با مجموعه‌ای از حالت‌های ملودیک مشخص است. اگر گام را یک بستر صوتی و ملودی را سیری مشخص در این بستر صوتی در نظر بگیریم، مد را هم می‌توانیم حلقه اتصال این دو بدانیم. درواقع مد در موسیقی مجموعه‌ای از نت‌ها و فواصل است که چهارچوب ملودیک و هارمونیک یک قطعه را تعیین می‌کند. مثال ساده زیر شما را در فهم بهتر این اصطلاح یاری می‌کند.
گام در موسیقی مانند مجموعه‌ای از رنگ‌ها است. وقتی ترتیب و ترکیب استفاده از این رنگ‌ها را دست‌کاری می‌کنیم، حس و حال متفاوتی به نقاشی می‌دهیم. وظیفه مد در موسیقی هم دقیقا همین است. هر مد بر اساس ترتیب خاص نت‌ها در گام، می‌تواند حس‌وحالی غمگین، شاد یا مرموز در قطعه ایجاد کند. این مدها هستند که باعث می‌شوند یک آهنگ حس منحصر به فرد خودش را داشته باشد.
تفاوت گام و مد
گام و مد در موسیقی هر دو مجموعه‌ای از نت‌ها با فواصل پشت سر هم و ترتیب مشخص هستند؛ بنابراین ممکن است در تشخیص بین این دو دچار مشکل شوید. باید بدانید که گام و مد در زمینه ساختار، تعداد، احساسات و کاربرد با هم متفاوت هستند. در ادامه برخی از تفاوت‌هایشان را توضیح می‌دهیم:
• گام دنباله‌ای از نت‌ها با ترتیب و فواصل ثابت است. مد همان نت‌های گام است اما از نقاط و نت‌های مختلف شروع می‌شود.
• گام دو نوع رایج ماژور و مینور دارد؛ اما انواع مد بیشتر است؛ مثل انواع یونانی و مشرقی.
• گام فقط می‌تواند احساسات شاد را با ماژور و احساسات غمگین را با مینور نشان دهد. مد احساسات متنوعی مثل اسرار آمیزی، ترکیب شادی و غم و فضایی جادویی را منتقل می‌کند.
انواع مد
مدها را می‌توانیم به دو دسته کلی تقسیم کنیم؛ مدهای کلیسایی یا یونانی و مدهای شرقی و مقامی. مدهای کلیسایی غربی هستند و توسط نظریه‌پردازان قرون وسطی ارائه شده‌اند. این مدها شامل انواع مختلفی مثل مد یونیک، دورین، فریژین، لیدین، میکسولیدین، آئولین و لوکرین می‌شوند. مدهای شرقی نیز درواقع معادل مقام‌ها در موسیقی خاورمیانه هستند و در اصل به سه فرهنگ فارسی، عربی و ترکی تعلق دارند. برخی از مدهای شرقی نیز شامل ماهور، شور، نوا، همایون و بیات ترک می‌شوند.
