مرتضی نی‌داوود، نوازنده تار و ردیف دان یرانی است که تصنیف های بسیار شناخته شده ایی از وی به جای مانده است.از مهمترین این تصنیف ها که می توان به آن اشاره نمود، تصنیف ماندگار و جاودان مرغ سحر می باشد .این تصنیف بارها توسط هنرمندان بازخوانی شده است. در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با این هنرمند برجسته ایرانی بیشتر آشنا شوید.
مرتضی نی‌داوود، نوازنده تار و ردیف دان یرانی
نی‌داوود در سال ۱۲۷۹در تهران به دنیا آمد. او ذوق آهنگسازی کم نظیری داشت. استعداد وی در موسیقی در همان اوان کودکی آشکار شد و پدرش «بالا خان» که خود اهل موسیقی بوده و با تار و تنبک آشنایی داشت، او را به درس آقا حسینقلی استاد تار برد.
مرتضی خان دو سال نزد آقا حسینقلی و سه سال نزد شاگرد برجسته او درویش خان ردیف موسیقی و تار نوازی را آموخت و موفق شد از دست درویش نشان «تبرزین طلایی»، را که تنها به شاگردان ممتاز داده می‌شد، دریافت کند.
نی‌داود در بیست سالگی به تأسیس کلاسی برای تدریس تار و ردیف موسیقی ایرانی اقدام کرد که بعدها پس از مرگ نابهنگام استادش درویش خان ادامه آموزش شاگردان استادش را نیز برعهده گرفت.
همکاری با قمرالملوک وزیری
آشنایی او با قمرالملوک وزیری منجر به کشف یکی از بزرگ‌ترین استعدادهای آواز ایرانی می‌شود که در ادامه به همکاری آن دو انجامیده و قمر با آموختن از او بسیاری از ترانه‌های مشهور خود را اجرا کرد. بیشتر تصنیف‌ها و آوازهای قمر از سال ۱۳۰۳ به بعد با تار مرتضی خان نی‌داوود همراه بوده است.
از معروفترین تصانیفی که وی ساخت، تصنیف مرغ سحر بود که روی شعری از مرحوم بهار ساخته شد. این تصنیف نخستین بار توسط قمر الملوک وزیری خوانده و سپس بارها خوانندگانی چون، ملوک ضرابی،نادر گلچین، فرهاد و محمد رضا شجریان آن را بازخوانی کردند.
همکاری با رادیو
نی داوود پس از تأسیس رادیو مانند هنرمندان دیگری چون رضا محجوبی، علی اکبر شهنازی، حبیب سماعی، ابوالحسن صبا و موسی معروفی، به همکاری با رادیو پرداخت. او برای خوانندگان معروفی چون قمرالملوک وزیری، ملوک ضرابی، روح انگیز، ادیب خوانساری، جواد بدیع زاده و غلامحسین بنان تصنیف ساخته یا با آوازشان تار نواخته است.
فعالیت های هنری
وی در سال ۱۳۴۸ اقدام به اجرا و ضبط در حدود ۳۰۰ گوشه از ردیف موسیقی ایرانی نمود که به دلایلی نامعلوم هنوز منتشر نشده‌اند. وی در سال‌های پس از انقلاب نیز به فعالیت‌های موسیقی خود به صورت محدود ادامه داده و در همین سال‌ها پیش درآمد اصفهان را به شیوه‌ای نو برای ارکستر بزرگ تنظیم نمود که موسیقی اصلی سریال هزار دستان به حساب می‌آید.
از دیگر آثار شاخص نی داود می توان به تصنیف «شاه من، ماه من»،تصنیف« مرغ حق»،تصنیف «آتش دل» که استاد جلال تاج اصفهانی آن را خواند و بعدها هم علیرضا افتخاری بازخوانی‌اش کرد.
برخی از ردیف نوازی های نی داود اخیرا از سوی مؤسسهٔ ماهور منتشر شده است.
مهاجرت
مرتضی نی داوود، سال‌ها در خیابان فردوسی تهران مغازه الکتریکی داشت اما پس از آن تصمیم به مهاجرت گرفت و در سال ۱۳۵۹ به آمریکا مهاجرت کرد.
وفات
نی داوود در ۲ مرداد سال ۱۳۶۹ در سن نود سالگی درگذشت.روحش شاد و یادش گرامی
