تا به حال سازهایی را دیده‌اید که بسیار به ویولن شباهت دارند؟ در واقع انگار ویولن‌هایی در ابعاد بزرگ‌تر هستند. این شباهت به این دلیل است که تمام این سازها جزو یک خانواده هستند. اگر می‌خواهید سازهای خانواده ویولن را بشناسید، در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با ما همراه باشید.
سازهای خانواده ویولن چه ویژگی‌هایی دارند؟
سازهای خانواده ویولن، سازهای زهی-آرشه‌ای هستند. این سازها چند سیم دارند و با آرشه نواخته می‌شوند و جنس‌شان چوبی است. این گروه بزرگ‌ترین بخش ارکستر هستند و ستون اصلی ارکستر سمفونیک مدرن محسوب می‌شوند؛ همچنین تقریبا نیمی از ارکستر را تشکیل می‌دهند.
تعداد استاندارد سازهای خانواده ویولن در ارکستر
در یک ارکستر استاندارد ۲۰ تا ۲۴ ویولن وجود دارند که به دو گروه اول و دوم تقسیم می‌شوند؛ همچنین ۱۰ ویولا، ۸ ویولن سل و ۵ یا ۶ کنترباس وجود دارند.
سازهای خانواده ویولن
ویولن
ویولن کوچک‌ترین عضو گروه است؛ همچنین بالاترین محدوده صوتی را دارد. این ساز در موسیقی کلاسیک تمام دوران‌ها نقش برجسته‌ای داشته است و اغلب ملودی را در ارکستر می‌نوازد. ویولن در موسیقی محلی آمریکایی، اروپایی و آسیایی هم استفاده می‌شود؛ حتی در فرهنگ ما نیز سبک ویولن سنتی ایرانی وجود دارد.
ویولا
ویولا و ویولن در نگاه اول بسیار شبیه به نظر می‌رسند؛ اما درواقع تفاوت‌های ساختاری دارند. این ساز کمی بزرگ‌تر از ویولن است و سیم‌های ضخیم‌تری دارد؛ همچنین آرشه آن نسبت به ویولن کوتاه‌تر و سنگین‌تر است. صدای ویولا نیز نسبت به ویولن نرم‌تر است و شفافیت کمتری دارد. این صدای تیره‌تر باعث شده است این ساز در ارکستر اغلب هارمونی را بنوازد. ویولا در موسیقی دوران رمانتیک بسیار پرکاربرد بود؛ اما برخلاف ویولن در موسیقی فولکور چندان رایج نیست.
ویولن سل
تفاوت ویولن سل با ویولن و ویولا، در ابعاد بزرگ‌تر و گام پایین‌تر آن مشخص می‌شود. کوک ویولن سل تقریبا شبیه ویولا است؛ اما یک اکتاو پایین‌تر. در ویولن سل اغلب از کلید باس استفاده می‌شود؛ البته کلید آلتو و تریبل هم گاهی به کار می‌روند.
ویولن سل در ارکستر اغلب هارمونی ایجاد می‌کند و تک‌نوازی آن نیز رایج است. رپرتوارهای انفرادی و سونات‌های فراوانی توسط آهنگسازان بزرگ تاریخ برای ویولن سل نوشته شده‌اند؛ برای مثال می‌توانیم به آثار برامس، بتهوون، شومان، هایدن، مندلسون و شوپن اشاره کنیم.
کنترباس
قبل از هرچیز باید بدانید که که عده‌ای کنترباس را جزو سازهای خانواده ویولن نمی‌دانند. این افراد معتقدند کنترباس جزو گروه ویول است؛ در هر حال با وجود اختلاف نظر ما این ساز را در خانواده ویولن معرفی خواهیم کرد.
کنترباس با حدود ۱۸۰ سانتی‌متر ارتفاع، بزرگ‌ترین عضو سازهای خانواده ویولن محسوب می‌شود. برای نواختن این ساز بزرگ، نوازنده باید ایستاده باشد یا روی یک صندلی بلند بنشیند. کنترباس برخلاف باقی سازهای خانواده ویولن که در یک پنجم کامل کوک می‌شوند، در یک چهارم کامل کوک می‌شود. این ساز اغلب در ارکستر نیز یک اکتاو پایین‌تر از ویولن سل نواخته می‌شود. کنترباس معمولا در ارکستر نقش اصلی را ایفا نمی‌کند؛ اما گاهی می‌تواند این نقش را بر عهده بگیرد. سبک‌هایی که این ساز نقش مهمی در آن‌ها دارد، جز، کانتری و بلوگرس هستند.
