ساز جنبش یا جومبوش، یکی از سازهای زهی ترکیه‌ای است. در گذشته این ساز به ساز محلی فقرا و اقلیت‌های قومی در ترکیه، از جمله روم، ارمنی، یهودی، کرد و رومی معروف بود. در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام قصد داریم به ساختار و تاریخچه این ساز بپردازیم؛ حتما تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
ساختار ساز جنبش چگونه است؟
ساز جنبش ترکیبی از عود خاورمیانه و بانجو آمریکایی است. کاسه ساز اغلب از فلز آلومینیوم ساخته می‌شود؛ البته مدل‌های چوبی نیز در گذشته وجود داشتند که صدایشان کم‌تر و نرم‌تر بود. این ساز در حالت عادی بدون فرت است. دسته آن نیز قابل تنظیم است و با توجه به سیم‌ها تغییر میکند. به طور کلی این ساز به خاطر قیمت مناسب‌تر و صدای‌قوی‌تر، جایگزین عود کلاسیک در اجراهای بزرگ موسیقی شد.
سازنده ساز جنبش که بود؟
جنبش در اواخر قرن ۲۰ توسط علی زین العابدین ساخته شد. نام این ساز در زبان ترکی به معنای شادی و سرگرمی است.
زین العابدین در اسکوپیه پایتخت مقدونیه متولد شد و سپس به بیازیت استانبول مهاجرت کرد. نام او در ترکیه معمولا زین العابدین بِی (Zeynel Abidin Bey) نوشته می‌شود؛ چرا که Bey در زبان ترکی نشان‌دهنده نوعی احترام است.
بر خلاف اغلب مخترعان ساز که نام خود را روی ساز می‌گذارند، زین العابدین نام خانوادگی‌اش را از ساز ابداعی‌اش گرفته است. در سال ۱۹۳۴ که مصطفی کمال آتاتورک فرمان داد خانواده‌ها نام خانوادگی انتخاب کنند، زین‌العابدین نام ساز خود یعنی جنبش را برگزید.
امروزه چه کسانی جومبوش را می‌سازند؟
امروزه شرکت Cümbüş Music هنوز یک شرکت فعال در ترکیه است و طیف وسیعی از سازهای سنتی ترکیه را تولید میکند. این سازها در کارگاه خانواده جنبش در استانبول توسط سه عضو خانواده به نام های ناچی ابیدین جومبوش و دو پسرش فتحی و علیزینل ساخته می‌شوند. آنها هنوز هم تقریباًسالانه ۳ هزار عدد از این ساز می‌سازند و تقریبا نیمی از آنها را به ایالات متحده، فرانسه و یونان صادر می‌کنند.
آیا این ساز به ایران نیز راه یافت؟
در ۵ تیرماه ۱۳۱۳ رضا شاه به ترکیه سفری داشت. در این سفر علی زین العابدین در یک مهمانی در حضور آتاتورک یک ساز جنبش به رضا شاه هدیه داد که بدنه‌اش با صدف تزئین شده بود. به علاوه در پشت این ساز یادداشت علی زین العابدین برای شخص رضا شاه به چشم می‌خورد. امروزه می‌توانید این ساز را در کوشک احمدشاهی از نزدیک ببینید.
3 پاسخ
چه جالب که این ساز به ایران هم ورود یافته! البته امروز اثر خاصی ازش دیده نمیشه
بله دقیقا همینطوره 👌🏻
خوشحالیم که دوست داشتید 💚