همه‌چیز درباره چوب رهبر ارکستر | کاربرد، ساختار، تاریخچه

وقتی به اجراهای موسیقی کلاسیک نگاه می‌کنیم، اولین شخصی که توجه‌ ما را به خود جلب می‌کند رهبر ارکستر است. رهبر ارکستر با حرکات دستش نوازنده‌های زیادی را راهنمایی می‌کند تا صدایی که ما می‌شنویم، هماهنگ، منسجم و بی‌نقص باشد.
اگر دقت کرده باشید، اغلب مواقع در یکی از دستان رهبر ارکستر، یک چوب باریک به چشم می‌خورد. تا به حال از خودتان پرسیده‌اید که این چوب رهبر ارکستر چه نامیده می‌شود، کاربردش چیست و چه تاریخچه‌ای پشت آن قرار دارد؟ اگر دنبال پاسخ این پرسش‌های جالب هستید، در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با ما همراه باشید تا همه‌چیز را درباره این چوب جادویی دنیای موسیقی بفهمید!

چوب رهبر ارکستر چه نام دارد وکاربردش چیست؟

در زبان انگلیسی چوب رهبر ارکستر باتن (baton) نام دارد. باتن بین انگشت شست و دو انگشت اول رهبر ارکستر قرار می‌گیرد. به علاوه در اغلب مواقع، رهبر این چوب را در دست راستش نگه می‌دارد و رهبران چپ‌دست نیز تشویق می‌شوند رهبری با دست راست را یاد بگیرند.
رهبر از چوب برای برجسته‌ کردن حرکات دستش استفاده می‌کند. به کمک چوب، حرکات دست رهبر واضح‌تر شده و مشاهده و درک این حرکات برای نوازندگان راحت‌تر می‌شود؛ مثلا اطلاعات مربوط به ضرب با استفاده از چوب، بهتر به نوازندگان منتقل می‌شوند.
چوب رهبری می‌تواند حرکات دست رهبر ارکستر را خیلی دقیق کند؛ با این حال بسیاری از رهبران معروف دنیا از جمله لئوپولد استوکوفسکی، کورت ماسور و پیر بولز ترجیح می‌دهند فقط از دستان خودشان استفاده کنند. می‌توان نتیجه گرفت استفاده از چوب برای رهبر ارکستر، یک انتخاب شخصی است.

ساختار و جنس این چوب چگونه است؟

چوب‌های رهبری مدرن و امروزی معمولا از چوب‌های سبک‌وزن مثل فایبرگلاس و فیبر کربن ساخته می‌شوند. سپس این چوب سبک‌وزن به یک دسته لامپ شکل متصل می‌شود که جنس آن از چوب پنبه، بلوط، گردو، گل سرخ یا حتی آلومینیوم است.
رهبران ارکستر حرفه‌ای ممکن است مشخصات فیزیکی خاصی برای چوبشان انتخاب کنند و یک چوب اختصاصی متناسب با نیازهای خودشان سفارش دهند. به طور کلی در حالت استاندارد، طول این چوب بین ۲۵ تا ۶۶ سانتی‌متر است.

تاریخچه استفاده از چوب رهبری ارکستر

قبل از ابداع چوب رهبری ارکستر، ارکستر‌ها توسط نوازنده هارپسیکورد یا نوازنده ویولن اول هدایت می‌شدند؛ بنابراین رهبران از آرشه ویولن یا از یک تکه کاغذ لوله شده استفاده می‌کردند.
در ۸ ژانویه ۱۶۸۷، ژان باپتیست لولی (Jean-Baptiste Lully) در حال رهبری یک اجرا بود. در آن زمان معمول بود که از یک عصای بلند برای هدایت ارکستر استفاده کنند و آن را روی زمین بکوبند. وی در این اجرا با عصا به انگشت پایش ضربه زد که ابتدا به‌ آبسه و بعدها به بیماری قانقاریا تبدیل شد.
ژان باپتیست لولی قبول نکرد که انگشت پایش را قطع کند؛ بنابراین عفونت در سراسر بدنش پخش شد و سرانجام وی در ۲۲ مارچ جانش را از دست داد!
گفته می‌شود جوزف هایدن در اجرای خود در سال ۱۷۹۸، از یک چوب برای هدایت دستان خود استفاده کرد. پس از آن استفاده از این چوب بین سال‌های ۱۸۲۰ تا ۱۸۴۰ رایج شد.