پیانو در ایران از تاریخچه جالبی برخوردار است و شنیده شدن صدای ان نیز با نواختن پدر پیانوی ایران آغاز شده است.در این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با پدر پیانوی ایران بیشتر آشنا شوید.
پدر پیانوی ایران کیست؟
در سال ۱۸۰۶ میلادی پیانوی سفید اهدائی ناپلئون به دربار فتحعلی شاه رسید. نه کسی شکل و شمایل آن را دیده بود و نه با نواختن آن آشنائی داشت. این اولین پیانو سال های سال، به عنوان یک مبلمان دکراتیو در تالار سلطنتی قرار گرفته بود.
شصت و هفت سال بعد، یعنی در سال ۱۸۷۳ وقتی ناصرالدین شاه به فرانسه سفر کرد در بازدید از یک نمایشگاه پیانو در پاریس، چهار پیانو برای دربار خود سفارش داد. این پیانوها به ایران آمدند اما همچنان شخصی نبود که نواختن آنها را بداند.
تا اینکه محمدصادق سرورالملک، نوازنده مطرح سنتور دربار که اتفاقا خیلی مورد احترام بود، پشت پیانو نشست و شروع به فشردن کلاویههای آن کرد و صداهای گوشخراشی تولید کرد. محمدصادق سرورالملک پس از کنجکاویهای بسیار بالاخره فهمید پیانو نیز مانند سنتور قابل کوک شدن است و پس از آزمون و خطای بسیار درنهایت آن را بر اساس ساختار سنتور کوک کرد. به هرحال سرورالملک با توجه به شناختی که از سنتور داشت بر همان اساس اقدام به نواختن پیانو کرد و میتوان گفت نخستین نوازنده ایرانی پیانو او بوده است.
مرتضی محجوبی، جواد معروفی و تاثیر آنها بر نحوه نواختن پیانو در ایران
مرتضی محجوبی نغمههای مهجور ایرانی را با پیانو نواخت و برخی او را پدر پیانوی کلاسیک ایران میدانند. مرتضی محجوبی در زمان حیاتش نزدیک به دوهزار شاگرد تربیت کرد که از میان آنها آذرمیدخت ملک منصور، منوچهر صانعی، توراندخت صانعی، فخری ملک پور، فرهاد معتمد از بقیه معروفترند.
شیوه نواختن پیانوی ایرانی بهسبک استاد مرتضی محجوبی سال گذشته در کمیته ثبت ملی میراث ناملموس در فهرست میراث ناملموس (معنوی) ثبت شده است.
جواد معروفی
جواد معروفی که او را یکی از نوآوران موسیقی سنتی میدانند، فرزند موسی معروفی از ردیف شناسان برجسته موسیقی ایران است که در مدرسه وزیری نواختن تار را به شاگردان آموزش میداد. جواد معروفی در مکتب علینقی وزیری آموزش دیده بود و پس از آن در دورهای کوتاه نزد خانم خاراتیان، آموزگار معروف پیانو در آن زمان، شیوه نواختن موسیقی کلاسیک اروپایی را آموخت.
معروفی طی سالهای فعالیتش در عرصه موسیقی، آهنگهای مهجور بسیاری را با تنظیم خوبش ماندگار کرده است. در شیوهای که جواد معروفی مبدع آن است، دست چپ نوازنده مستقل عمل میکند و به این ترتیب هماهنگی خفیف ملودیها را به گونهای به هم پیوند میدهد.
معروفی که به دلیل تسلط بر سازآرائی، تنظیمهای درخشانی در کارنامه خود دارد، شاگردان بسیاری را به جامعه موسیقی معرفی کرده است که در میان آنها انوشیروان روحانی، اوفلیا پرتو، مهین زرین پنجه، سامان احتشامی، مزدا انصاری، یکتا و پویان آزاده از بقیه معروفترند.
این هنرمندان جزو نوازندگانی هستند که در نواختن اتودهای کلاسیک از تکنیک بالایی برخوردارند. اغلب این هنرمندان در نواختن قطعات ایرانی در حین تنظیم به نکات خاصی در هارمونی موسیقی ایرانی دست یافتهاند، بخصوص در دستگاهها و گامهایی که کمتر آهنگسازی سراغ آنها رفته است؛ مانند سه گاه، بیات ترک.
این پیانیستها با تغییر کوک و آزمون و خطا برای چند صدایی کردن دستگاههای موسیقی ایرانی راهحلهایی یافتهاند و میتوان گفت موضوع هارمونی که به طور کلی یکی از ضعفهای موسیقی ایرانی است به طور کم و بیش در حال رفع شدن است.
