یکی از ساز های جالب که جوان ها بیشتر به آن علاقه دارند ، ساز کاخون یا کاخن می باشد. سازی مانند جعبه که نوازنده بر روی آن نشسته و با ضربات دست بر روی صفحه آن تولید صدا می کند.اگر شما هم به این ساز علاقه دارید ،اداه این بخش از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام را بخوانید.
آشنایی با ساز کاخون یا کاخن
کاخون یا کاخُن به اسپانیایی ( Cajón) نوعی ساز کوبه‌ای است که به معنی جعبه، صندوق یا صندوقچه است که به نوعی ساز کوبه‌ای اطلاق می‌شود.نوازنده کاخن بر روی آن می‌نشیند و با ضربات کف دست و انگشتان که بر روی صفحه جلویی (تاپا) و صفحات کنار و بالای ساز می‌کوبد، صدا تولید می‌کند.
کاخن عمدتاً در موسیقی آفرو ؛ پِرویی و همین‌طور سبک‌های معاصر فلامنکو و جَز(جاز) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اصطلاح کاخن به سایر آلات کوبه‌ای جعبه‌ای شکل مورد استفاده در موسیقی آمریکای لاتین مانند cajón de rumba (مورد استفاده درموسیقی رومبای کوبایی) و cajón de tapeo (مورد استفاده در موسیقی محلی مکزیک) اطلاق می‌شود.
تاریخچه ساز کاخون :
کاخن که به زبان اسپانیایی به معنای جعبه است، قدمت زیادی ندارد و تاریخچه پیدایش آن کم است.
در ابتدا کولی‌های اسپانیایی به همراه رقص و آواز و عضو جدا نشدنی موسیقی فلامنکو یعنی گیتار، بر روی جعبه‌های میوه ریتم اجرا می‌کردند که به مرور زمان حالت ساز گونه به خود گرفت و به کاخن امروزی تبدیل شد.
کاخن از اواخر قرن هجدهم میلادی، توسط آفرو ؛ پرویی‌ها (آفریقایی تبارهای پرو) مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در حال حاضر این ساز در سراسر قاره آمریکا، فیلیپین و اسپانیا رایج است. کاخن در دوران برده داری در کشور پرو توسعه یافت و تا سال ۱۸۵۰ به اوج محبوبیت رسید. بردگان غرب و مرکز آفریقا که به آمریکا آورده شدند، اصیل‌ترین وارثان کاخن هستند.
در سال‌های پایانی قرن ۱۹میلادی نوازندگان کاخن، تغییراتی در ساختار و صدادهی این ساز بوجود آوردند. پس از دوران برده داری کاخن در بین دیگر ساکنین آمریکای لاتین از جمله سفیدپوستان (نسل‌های بعدی استعمارگران اروپایی) نیز رواج پیدا کرد.
ساختار ساز کاخون :
کاخون جعبه ای شش وجهی و مکعب مستطیل شکل است که پنج وجه آن را از یک لایه چوب نازک به ضخامت ۳/۱ تا ۲ سانتیمتر (۵/۰ تا ۷۵/۰ اینچ) می سازند .
وجه ششم (که یکی از مستطیل هاست) از یک لایه تخته سه لای نازک پوشانیده می شود . این وجه که سطح ضربه خورنده یا سر(Head) کاخون است „تاپا” (Tapa) نام دارد . حفره صدا(Sound hole) در وجه کناری „تاپا” تعبیه می گردد .
صفحه چوبی „تاپا” را معمولا به طور کامل به جعبه کاخون نمی چسبانند ، به طوری که در نواحی فوقانی اش فقط در چند نقطه به کاخون متصل است. با این تمهید هنگام ضربه زدن به „تاپا” صدایی گِزمانند و خاص با افه لرزشی از کاخون به گوش می رسد .
فاکتورهایی که در خصوصیات صوتی کاخون از قبیل ارتفاع (زیری و بمی) ، حجم ، طنین و کاراکتر ویه صدای آن موثرند عبارتند از:
اندازه و شکل کاخون
جنس و ضخامت چوب مورد استفاده در ساخت آن .
اندازه و محل تعبیه حفره صدا
انواع مرسوم کاخن چیست؟
امروزه انواع متنوعی از کاخن وجود دارد، اما آن کاخنی که در ذهن مردم به عنوان نمونه اولیه کاخن نقش بسته همان کاخن پرویی است. این ساز ۶ طرف دارد و پنل پشتی آن یک سوراخ صدا دارد. صدای کاخن خشک است و باس و معمولا به عنوان سازی همنواز استفاده می‌شود.
ولی به این خاطر اینکه اکثر کشورهایی که کاخن وارد آن‌ها شد و به محبوبیت دست یافت تغییراتی در آن دادند تا نسخه مخصوص به خودشان را داشته باشند.
در این‌جا به انواعی که بیشتر شناخته شده‌اند می‌پردازیم، با اینکه انواع دیگری از کاخن هم وجود دارد.
۱ – پرویی یا آفرو؛ پرویی
کاخن پرویی در واقع همان صورت تغییر یافته، صندوق‌های میوه‌ای است که بردگان آفریقایی در پرو آن‌ها را به عنوان درام استفاده می‌کردند. این نوع کاخن، سیم یا سیستم اسنیر ندارد و در قسمت پشتی‌اش یک حفره صدا دارد.
۲ – فلامنکو (Flamenco Cajon)
نوازنده اسپانیایی پاکو دلوسیا و پرکاشنیست برزیلی تبارش، روبم دانتاس، وقتی از سفر خود از پرو بازگشتند، نسخه خود را از کاخن ارایه دادند.
آن‌ها برای تولید صدایی که متناسب با موسیقی فلامنکو باشد، سیم‌های گیتار را به پشت صفحه جلویی کاخن که نوازنده به آن ضربه می‌زند نصب کردند.
۳ – کاخن اسنیر (Snare Cajon)
امروزه عمدتا برای ایجاد صدایی زنگدار از اسنیر در کاخن‌ها استفاده می‌شود. برای داشتن صدایی زنده‌تر، کاخن‌های اسنیر گزینه مناسب‌تری هستند. این کاخن‌ها در پشت صفحه جلویی دسته وایرهای اسنیر دارند. این نوع کاخن به نوع مدرن هم مشهور است.
۴ – کاخن‌های کوچک
تراول کاخن‌ها یا کاخن‌های مسافرتی، کاخن برای بچه‌ها و کاخن کیت‌ها انواع کوچک‌تر از استاندارد کاخن هستند. درسال‌های اخیر سازندگان کاخن، علاوه برمدل‌های استانداردی که در بالا گفته شد، به فکر ساخت کاخن در ابعاد دیگر هم افتاده‌اند. برای کودکان مدل‌هایی با ابعاد کوچک‌تر هم ساخته شده است.
۵ – کاخن الکتریک یا ترکیبی
کاخن ترکیبی به شما امکان نواختن آکوستیک وایجاد صدای الکتریک را می‌دهد. در آخرین نوآوری‌هایی که در کاخن‌ها صورت گرفته، میکس صدای آکوستیک با فناوری الکتریک ممکن شده است.
حتی اگر در حال حاضر کاخن دارید ولی می‌خواهید قابلیت صدای الکتریک را هم به آن اضافه کنید می‌توانید با نصب یک اسسکوری قابلیت الکتریک را هم به کاخن‌تان اضافه کنید.
