یکی از سازهای کوچک و محبوب این روزها کالیمبا می باشد. ساز کالیمبا یکی از سازهای محلی و بومی آفریقا است . این ساز دارای مدل های مختلفی است که بسته به تعداد تیغه ها یا جنس آن، این تغییرات قابل تشخیص می باشند. در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام قصد داریم تا یکی از سوالات رایج در مورد این ساز یعنی انتخاب بین کالیمبای چوبی و شیشه ای را بررسی کنیم. پس اگر شما هم به این ساز علاقه دارید تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
تاریخچه ساز کالیمبا (تاریخچه کالیمبا)
تاریخچه آشنایی مردم غیربومی آفریقا با ساز کالیمبا ، به سفر یک متخصص قومیت شناسی موسیقی در اوایل قرن بیستم به یکی از روستاهای آفریقا باز می گردد. پس از این آشنایی، در سال ۱۹۶۰ اولین بار این ساز توسط یک شرکت اسباب بازی در پرینستون، شهری در ایالت نیوجرسی کشور آمریکا به عرضه و به فروش رسید. از آنجا بود که با گذشت زمان در سرتاسر جهان شناخته شد.
کالمیبا دارای مدل های مختلفی است. دلیل آن این است که این ساز در سرتاسر آفریقا متناسب با شرایط مردم هر منطقه، یا تنوع در شیوه ساخت و تنوع اسم همراه بود. مثلا ساز بومی زیمبابوه دارای ۷ تا ۱۲ کلید است که متفاوت با سازهای کالیمبا در قسمت های دیگر آفریقاست.
نام های دیگر کالیمبا
کالیمبا دارای بیش از ۱۰۰ مدل اسم مختلف است معروف ترین نام ها را می توان کالیمبا شتسی آفریقایی ، Mbira ، Sansa، karimba دانست. در سال ۱۹۵۴ هیو تریسی نام کالیمبا را برای این ساز انتخاب کرد و در سال ۱۹۶۱ در مقاله ای پیشنهاد کرد که از mbira به عنوان یک نام برای هر پیانو سنتی آفریقایی استفاده شود. امروزه در سراسر جهان به تمام ساز های غیر سنتی و شستی آفریقایی کالیمبا گفته می شود.
جنس و تعداد تیغه های کالیمبا
چوب کالیمبا معمولا از چوب بامبو، افرا یا گردو می باشد. البته چند کمپانی مدل شیشه ای این ساز را ساخته و روانه بازار کردند. همچنین جنس تیغه ها معمولا فلزی میباشد.
تعداد تیغه های کالیمبا متغییر است و معمولا از ۶ الی ۱۹ عدد تیغه بر روی ساز تعبیه می شود. میزان تیغه های کالیمبا به میزان حرفه ای بودن شخص در نواختن این ساز نیز بر میگردد.
سایز کالیمبا
اندازه ساز کالیمبا حدودا ۱۸ سانتی متر طول، ۱۳ سانتی متر عرض و ۳ سانتی متر ارتفاع است و تقریبا بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم وزن آن می باشد؛ اما با این حال ابعاد و اشکال مختلفی از کالیمبا به بازار آمده که اندازه و وزن های متفاوتی دارند و حتی امروزه نیز با شناخت و محبوبیت بیشتر کالیمبا در سراسر جهان نمونه هایی مختلفی از این ساز با جنس های مختلف و وزن های بسیار سبک تر به بازار آمده است.
کالیمبا شیشه ای بهتر است یا چوبی ؟
این سئوال یکی از سئوالات متداولی است که اکثر هنرجویان مبتدی برای شروع یادگیری کالیمبا در ذهنشان تداعی می کند و برایشان مطرح است. اگر میخواهید یادگیری ساز کالیمبا را شروع کنیدبه موارد زیر توجه کنید .
تفاوت های کالیمبا شیشه ای و چوبی
حجم صدای ساز
یکی از بزرگترین تفاوتهای کالیمبای چوبی و کالیمبای شیشهای تفاوت حجم صدای این دو ساز است. صدای کالیمبای شیشهای به اندازه صدای کالیمبای چوبی نیست، دلیل این مسئله هم این است که ساختمان کالیمبای چوبی تو خالی است ( resonator body ) و روی آن سوراخهایی برای خروج صدا وجود دارد. علاوه بر آن چوب فضای بیشتری برای رزونانس صدا فراهم میآورد.
برخلاف کالیمبای چوبی، مدلهای شیشهای بدنه تو پری ( solid-body ) دارند و به همین علت صدای کمتری تولید میکنند. البته اگر کالیمبای شیشهای را با شدت بالاتری بنوازید میتوانید حجم صدایی برابر با کالیمبای چوبی دریافت کنید، اما این کار به انگشتان شما فشار میاورد.
در مجموع کالیمباهای چوبی به نسبت صدای بلندتری دارند و جنس صدای آنها بم تر است و اگر صدای بم را دوست دارید پیشنهاد ما به شما کالیمبا چوبی است .کالیمباهای شیشه ای چون حفره ندارند صدای کمتری تولید میکنند اما بی نهایت دلنواز و آرامش بخش هستند و اگر صدای ظریف و دلنوازی را دوست دارید پیشنهاد ما به شما کالیمبای شیشه ای است.
رنگ صدا
یکی از مهمترین نکات راهنمای خرید کالیمبا دقت به رنگ صدای ساز است. پیش از این که به سراغ خرید کالیمبا بروید ابتدا صدای نواختن مدلهای مختلف را گوش دهید و صدای مورد علاقه خود را پیدا کنید.
اما به طور کلی کالیمباهای شیشه ای صدای گرمتر و نرمتری دارند و برای نواختن آهنگهای ملایم و لالایی مانند بسیار مناسباند. از طرف دیگر صدای کالیمبای چوبی تیزتر و پرتر به نظر میرسد. هر دوی آن ها به نحوی زیبا هستند و تهیه هر کدام بستگی به سلیقه شما دارد.
آیا کالیمبا کریستالی و شیشه ای می شکند؟
در جواب به این سوال هنرجوها که آیا کالیمبا های شیشه ای می شکنند؟ باید بگوییم خیر! چون جنس این کالیمباها اکریلیک است و ضخامت زیادی دارند اگر از دست بیوفتد نمیشکند البته به این معنا نیست که ما از این ساز مراقبت های لازم را نکنیم! اگر شرایط نگهداری از ساز کالیمبا شیشه ای را رعایت کنیم هیچ مشکلی برای آن پیش نمی آید.