در هر حوزه هنری، علمی یا اجتماعی، حداقل چندین کتاب برجسته وجود دارند که مطالعه آن‌ها برای اهالی آن رشته ضروری است. این کتاب‌ها از این جهت شاخص هستند که اساتید بسیار زیادی در مفید بودنشان اتفاق نظر دارند و از آن‌ها به عنوان منبع آموزشی استفاده می‌کنند. موسیقی نیز یکی از آن حوزه‌هایی است که کتاب‌های خوب فراوانی درباره آن نوشته شده است. اگر بخواهید یک نوازنده یا موسیقیدان ممتاز باشید، باید به غیر از بخش عملی موسیقی، بخش تئوری آن را هم جدی بگیرید.
مهم‌ترین راه برای تقویت تئوری موسیقی، مطالعه است؛ بنابراین در این مطلب قصد داریم کتاب هایی که هر موسیقیدان باید بخواند را معرفی کنیم. برای راحتی شما، این کتاب‌ها را در دو دسته موسیقی «ایرانی» و «غربی» تقسیم‌بندی کرده‌ایم تا بتوانید سریع‌تر کتاب‌های مناسب سبک خودتان را پیدا کنید. پیشنهاد می‌کنیم پس از مطالعه این مطلب، به وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام سر بزنید تا بتوانید مطالب بیشتری درباره موسیقی بخوانید.
لیست کتاب هایی که هر موسیقیدان باید بخواند
موسیقی غربی
مبانی بنیادی موسیقی | باربارا وارام
کتاب مبانی بنیادی موسیقی، نوشته باربارا وارام و ترجمه ایلیا بهارلو، یکی از کتاب هایی است که هر موسیقیدان باید بخواند. باربارا وارام در تورنتو کانادا به دنیا آمد و از مدرسه برانکسون هال و دانشکده موسیقی دانشگاه تورنتو فارغ‌التحصیل شد. پس از اتمام تحصیلاتش نزد اریک رولینسون به پژوهش درباره تئوری موسیقی پرداخت.
ایلیا بهارلو نیز فرزند محمد بهارلو، نویسنده و روزنامه‌نگار ایرانی است. به گفته خود ایلیا بهارلو، او کتاب‌های زیادی درباره موسیقی خوانده بود؛ اما پس از خواندن کتاب مبانی بنیادی موسیقی در سال ۲۰۰۲، متوجه شد که برای اولین بار تئوری موسیقی را به طور کامل یاد گرفته است. این کتاب اطلاعات تازه‌ای برای بهارلو نداشت؛ ولی بسیار ساده و قابل فهم بود و همین ویژگی باعث شد وی تصمیم بگیرد این کتاب را ترجمه کند.
کتاب مبانی بنیادی موسیقی، به عنوان کتاب آموزشی پایه در رویال کنسرواتوار موسیقی تورنتو هم تدریس می‌شود. نقطه قوت این کتاب بیان تمام مفاهیم مقدماتی موسیقی مثل گام، فاصله، زمان، نت‌نویسی و آکوردها است؛ همچنین این کتاب مجموعه‌ای از تمرین‌های تئوری موسیقی به همراه کلید پاسخ دارد که می‌تواند یادگیری شما را عمیق کند.
تاریخ موسیقی، آن‌طور که باید تدریس شود ( باخ، بتهوون، و باقی بروبچه ها) | دیوید دبلیو باربر
دیوید دبلیو باربر موسیقیدان، منتقد، ویراستار، روزنامه‌نگار و نویسنده بیش از ۱۰ کتاب موسیقی است که به خاطر ادبیات طنزآلودش محبوبیت زیادی دارد. این نویسنده بین‌المللی در اتاوا بزرگ شد و مدرک موسیقی‌اش را از دانشگاه کوئین در کینگستون، انتاریو دریافت کرد.
باربر به غیر از فعالیت‌های نویسندگی، در زمینه موسیقی نیز فعالیت‌هایی به عنوان آهنگساز داشته است؛ برای مثال می‌توانیم به دو سمفونی، یک رکوئیم و آثار متعدد مجلسی و کرال اشاره کنیم. حالا که نویسنده این کتاب را شناختیم، بهتر است با خود کتاب نیز بهتر آشنا شویم.
کتاب باخ، بتهوون و باقی بروبچه‌ها پرفروش‌ترین کتاب دیوید باربر محسوب می‌شود و جزو کتاب هایی است که هر موسیقیدان باید بخواند. این کتاب درباره حقایق زندگی، شخصیت، شکست‌ها و پیروزی‌های آهنگسازان بزرگ تاریخ است. اگر خواندن تاریخ موسیقی برایتان خسته‌کننده است، این کتاب با ادبیات خاصش حتما مشکل‌تان را حل می‌کند!
هارمونی | والتر پیستون
یکی دیگر از کتاب هایی که هر موسیقیدان باید بخواند، کتاب هارمونی نوشته والتر پیستون است. پیستون آهنگساز موسیقی کلاسیک، ویولنیست، پیانیست، نظریه‌پرداز موسیقی و استاد موسیقی در دانشگاه هاروارد بود. او جایزه‌های مهمی مثل جایزه پولیتزر و جایزه گوگنهایم هم به دست آورد.
والتر پیستون در سال ۱۹۱۲ به مدرسه هنری ماساچوست رفت و ۴ سال در آن جا درس خواند. در سال ۱۹۲۰ در کالج هاروارد پذیرفته شد و اغلب ارکستر دانشجویی را رهبری می‌کرد.
کتاب هارمونی والتر پیستون اولین بار در سال ۱۹۴۱ منتشر شد. این کتاب یک منبع آموزشی مهم است که همه‌چیز را درباره هارمونی‌‌های قرن ۱۸ و ۱۹ توضیح می‌دهد. به علاوه برای یادگیری بهتر خواننده، تمرین‌هایی نیز در این کتاب قرار گرفته‌اند.
موسیقی ایرانی
موسیقی ایران | روحالله خالقی
روحالله خالقی آهنگساز، موسیقیدان، ویولنیست و از شاگردان علینقی وزیری بود. این هنرمند نقش برجسته‌ای در حفظ و احیای موسیقی ایرانی ایفا کرده است. خالقی در کرمان متولد شد و تحت تاثیر پدر و مادرش که هر دو نوازنده بودند به موسیقی علاقه پیدا کرد. در نوجوانی به مدرسه موسیقی وزیری رفت و از ۱۹ سالگی در مدرسه موسیقی تدریس کرد. او در سال ۱۳۲۸ انجمن دوستداران موسیقی ملی را تاسیس کرد که بعدها به هنرستان موسیقی ملی تغییر نام داد. به علاوه به خاطر کتاب‌هایش او را نخستین تاریخ‌نگار موسیقی شهری ایران می‌دانند.
در کتاب موسیقی ایران از روحالله خالقی، می‌توانید تاریخ موسیقی ایران را از دوران باستان تا معاصر بخوانید. در این کتاب به دوره‌ها و اشخاص مهم در تاریخ موسیقی ایرانی از جمله ساسانیان، خسرو پرویز و اردشیر بابکان اشاره شده است.
تئوری موسیقی | علینقی وزیری
نویسنده کتاب تئوری موسیقی، علینقی وزیری است. علی نقی وزیری نقش مهمی در موسیقی سنتی ایرانی داشت؛ برای مثال روشی برای نت‌نویسی و تدوین ردیف ابداع کرد. وی از فارغ‌التحصیلان مدرسه سن لوئی تهران بود؛ البته در ۳۰ سالگی برای آموزش موسیقی غربی به آلمان و فرانسه رفت.
کتاب تئورری موسیقی علینقی وزیری حدودا برای ۱۰۰ سال پیش است؛ اما همچنان از اعتبار بالایی برخوردار است. در این کتاب ۴۰۰ صفحه‌ای هم به موسیقی ایرانی و هم به موسیقی کلاسیک پرداخته شده است.
کتاب مبانی نظری موسیقی ایرانی | جمعی از نویسندگان
تعدادی از موسیقی‌دانان از جمله حسین علیزاده، هومان اسعدی، مینا افتاده، علی بیانی، مصطفی کمال پورتراب و ساسان فاطمی بیش از یک سال از نیمه تیرماه ۱۳۸۲ تا پایان مرداد ۱۳۸۳ در کنار هم جمع شدند تا کتاب مبانی نظری موسیقی ایرانی را بنویسند. این کتاب منحصرا درباره موسیقی کلاسیک ایرانی یا همان موسیقی ردیفی است.
هدف از نگارش کتاب مبانی نظری موسیقی ایرانی، تدوین یک تئوری موسیقی ایرانی برای آموزش بود. نقطه قوت این کتاب، توجه به تفاوت‌های موسیقی ایران در حال حاضر و گذشته است. خوشبختانه این کتاب اصول و قواعد موسیقی را همانطور که امروزه در عمل اجرا می‌شود در نظر گرفته است.
