یک خواننده حتی اگر مهارت بسیار زیادی در صداسازی داشته باشد، بدون مهارت نفس گیری موفق نخواهد بود. مهارت نفس گیری به خواننده کمک می‌کند تا صدای قوی داشته باشد، نت‌های طولانی بخواند، نفس کم نیاورد و به تارهای صوتی‌اش فشار وارد نشود. این نکته را هم در نظر بگیرید که خواننده هنگام خواندن برای تنفس محدودیت‌هایی دارد؛ مثلا نباید صدای نفس کشیدنش شنیده شود یا عضلات صورتش منقبض شود. با توجه به همه این موارد، یادگیری تنفس دیافراگمی در خوانندگی امری واجب است. در این مطلب ابتدا مفهوم تنفس دیافراگمی را توضیح می‌دهیم، سپس راه‌های تقویت، تمرین و فواید آن را می‌گوییم. برای مطالب آموزشی بیشتر درحوزه خوانندگی به «وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام» سر بزنید.
تنفس دیافراگمی چیست؟
همه ما ناخودآگاه در طول روز نفس می‌کشیم؛ اما در این تنفس حداکثر از ۱۰ درصد حجم ریه‌های خود استفاده می‌کنیم. بعضی وقت‌ها نیز به صورت آگاهانه سعی می‌کنیم نفس عمیق بکشیم. در این تنفس که «تنفس سینه‌ای» نام دارد، قفسه سینه و شانه‌های ما به سمت بالا می‌ٰ‌روند. متاسفانه باید گفت تنفس سینه‌ای هم با وجود این که آگاهانه است، برای خوانندگی مناسب نیست.
تنها تنفس مناسب برای خوانندگی، تنفس دیافراگمی یا تنفس شکمی است. دیافراگم عضله‌ای است که در زیر ریهها قرار دارد و هنگام تنفس عضلات بین دنده‌ای، لگن و شکم را هم درگیر می‌کند. سوال اینجاست که چرا تنفس دیافراگمی در خوانندگی مناسب‌تر از سایر تنفس‌ها است؟
در تنفس دیافراگمی هنگام دم، عضله دیافراگم منقبض می‌شود و به سمت پایین شکم می‌رود. در اثر انقباض این عضله، حفره قفسه سینه بزرگ می‌شود و برای ریهها فضای بیشتری بازمی‌شود. این فرآیند باعث می‌شود تا فرد بتواند از حداکثر حجم ریه‌های خود استفاده کند. در این تنفس فقط شکمتان بالا و پایین می‌رود و قفسه سینه ثابت می‌ماند. در نظر داشته باشید که همه ما انسان‌ها توانایی انجام این تنفس را داریم؛ زیرا در نوزادی از همین طریق نفس می‌کشیدیم. بعدها با افزایش سن و استرس، این نوع تنفس را فراموش کرده‌ایم.
آموزش تنفس دیافراگمی
１. ابتدا در یک حالت راحت دراز بکشید با بنشینید.
２. شانه‌هایتان را شل کنید و تا حد امکان از گوش‌هایتان دور کنید.
３. یک دست را روی وسط قفسه سینه و دست دیگر را روی شکمتان قرار دهید.
４. بیشترین حجم هوایی که می‌توانید را از طریق بینی به داخل ریهها بکشید. هنگام این کار دست روی شکمتان باید عقب برود و دست روی قفسه سینه باید ثابت بماند. چهار ثانیه زمان مناسبی برای انجام این عمل است.
５. دو ثانیه نفستان را حبس کنید و در حالت ثابت باقی بمانید.
６. سپس لب‌هایتان را جمع کنید؛ برای این کار تصور کنید که می‌خواهید از طریق نی یک نوشیدنی بخورید. در ۶ ثانیه هوا را از طریق لبهای جمع شده به بیرون فوت کنید. هنگام این کار دست روی شکم جلو می‌آید و دست روی قفسه سینه ثابت می‌ماند.
چهار تمرین تنفس از طریق دیافراگم
۱. می‌توانید ایستاده یا نشسته باشد؛ اما حتما بدنتان را در حالت صاف نگه دارید. جفت دست‌هایتان را با حالت ضربدری روی قفسه سینه بگذارید. با بینی هوا را به داخل ریه‌هایتان بکشید. هنگام این کار باید حس کنید که دنده‌هایتان به سمت دست‌هایتان منبسط می‌شوند. نفستان را بین ۵ تا ۱۰ ثانیه حبس کنید. در مرحله بعدی بازدم را از طریق دهان انجام دهید و سعی کنید لب‌هایتان هنگام بازدم جمع باشند.
۲. چشمانتان را ببندید و به صورت صاف یا بنشینید یا بایستید. سپس تا جایی که می‌توانید هوا را با بینی به داخل ریهها بکشید. بعد با آرامش هوا را از طریق دهان به بیرون فوت کنید. این نفس شماره ۱ شما محسوب می‌شود. حالا این تمرین را تا رسیدن به نفس شماره ۱۰ ادامه دهید.
۳. از تکنیک ۸-۷-۴ استفاده کنید. با لبهای بسته، چهار ثانیه بی‌صدا از طریق بینی نفس یکشید. هفت ثانیه نفستان را حبس کنید. بازدم را نیز در هشت ثانیه و از طریق دهان انجام دهید. این تمرین را ۵ الی ۱۰ بار تکرار کنید.
۴. کف دست‌هایتان را پایین کمر و موازی کلیه‌ها قرار دهید. به آرامی از طریق بینی نفس بکشید و سعی کنید حرکت آن را در قسمت پایینی کمرتان حس کنید. برای بازدهم هم می‌توانید از بینی یا دهان استفاده کنید. این تمرین را ۱۰ بار در روز انجام دهید.
نکته: سعی کنید تمام تمرینات تنفسی‌تان را هر روز در زمان و مکان مشخصی انجام دهید تا کاملا آرامش داشته باشید. هنگام تمرین ذهن خود را روی تنفس و ریتم نفس کشیدن متمرکز کنید و به هیچ چیز دیگری فکر نکنید. روزانه حداقل ۱۰ الی ۲۰ دقیقه برای این تمرینات زمان بگذارید.
فواید تنفس دیافراگمی
- استفاده از حداکثر حجم ریهها
- ایجاد آرامش و کاهش اضطراب
- کاهش فشار خون
- کاهش ضربان قلب
- فعال کردن سیستم عصبی پاراسمپاتیک
- خارج شدن مواد زائد گازی از ریهها
- افزایش حجم اکسیژن خون
- بهبود ثبات عضلات مرکزی
- افزایش توانایی بدن برای ورزش
