کمانچه یکی از سازهای موسیقی سنتی ایرانی است. این ساز از زمان صفویه و قاجاریه در ایران نواخته می‌شد؛ البته کمانچه امروزی با کمانچه آن دوران فرق می‌کند. ورود ویولن به ایران باعث شد کمانچه دستخوش تغییرات فراوانی شود؛ مثلا سیم‌هایش از سه عدد، به چهار عدد تبدیل شدند.
نسخه امروزی کمانچه، سرانجام در سال ۱۳۹۶ به ثبت جهانی یونسکو رسید. اکنون بسیاری از افراد علاقه دارند یادگیری کمانچه را شروع کنند. در ابتدای کار، هنرجویان سوالات مختلفی دارند؛ مثل این که آیا یادگیری کمانچه سخت است؟ یادگیری کمانچه چقدر طول میکشد؟ چطور کمانچه بزنیم؟ در این مطلب می‌خواهیم به تمام این سوالات پاسخ دهیم. در وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام می‌توانید مطالب آموزشی دیگری نیز درباره کمانچه بخوانید.
یادگیری کمانچه چقدر طول میکشد؟
برای این که بفهمید یادگیری کمانچه چقدر زمان میبرد، باید به هدفتان دقت کنید. اگر فقط می‌خواهید کمانچه را در حد مبتدی یاد بگیرید و بتوانید آهنگ‌های ساده بنوازید، به یک یا دو سال زمان نیاز دارید. اگر هم می‌خواهید به سطح حرفه‌ای برسید و گروه‌نوازی کنید، باید حداقل چهار سال زمان بگذارید. دقت کنید که این زمان‌ها، میانگین هستند. شما ممکن است بر اساس سن، مهارت و میزان تمرین‌تان به زمان کمتر یا بیشتری نیاز داشته باشید.
بهترین سن یادگیری کمانچه چند سال است؟
برای کودکان کم‌ترین سن یادگیری کمانچه، ۶ سالگی است. برای بزرگسالان هم هیچ محدودیت سنی وجود ندارد. آن‌ها می‌توانند در هر سنی یادگیری کمانچه را آغاز کنند و اگر انگیزه و تمرین کافی داشته باشند، به سرعت در کمانچه نوازی پیشرفت خواهند کرد.
کمانچه خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
قبل از خرید کمانچه، باید ویژگی‌های یک کمانچه خوب و باکیفیت را بدانید. در ادامه یک لیست از این ویژگی‌ها آماده کرده‌ایم:
- یک کمانچه خوب، پوست کهنه و بی‌بو دارد. پوست‌های تازه معمولا در اثر برخورد با آب بوی بسیار بدی می‌گیرند.
- برای تشخیص کهنه بودن پوست، به دو نکته دقت کنید. پوست کهنه از پوست تازه کدرتر است و رد ناخن روی پوست کهنه باقی نمی‌ماند.
- به ضخامت پوست کمانچه دقت کنید. اگر می‌خواهید سازتان صدای شفافی داشته باشد، یک کمانچه پوست نازک انتخاب کنید. اگر هم می‌خواهید صدای کمانچه‌تان بم باشد، به سراغ کمانچه‌هایی بروید که پوست ضخیمی دارند.
- توجه کنید که زاویه اتصال دسته به کاسه استاندارد باشد؛ همچنین بین کاسه و دسته تعادل وزنی وجود داشته باشد. در غیر این صورت برای نگه داشتن کمانچه، باید نیروی زیادی صرف کنید.
- دسته انگشت‌گذاری محکم باشد. این دسته باید از استخوان یا چوب آبنوس ساخته شود.
- به جنس موهای آرشه هم دقت کنید. یک آرشه خوب و باکیفیت باید از موی دم اسب ساخته میشود.
آیا یادگیری کمانچه سخت است؟
سطح سختی یا آسانی کمانچه، به ویژگی‌های فردی شما بستگی دارد. اگر تئوری موسیقی بدانید، گوش موسیقی خوبی داشته باشید و برای تمرین وقت کافی بگذارید، می‌توانید این ساز را راحت‌تر از بقیه یاد بگیرید. در مقابل اگر دانش موسیقی نداشته باشید یا ساعت کمی تمرین کنید، طبیعتا یادگیری کمانچه برایتان سخت‌تر خواهد بود. به طور کلی کمانچه در مقایسه با سایر سازها، ساز آسانی محسوب نمی‌شود؛ اما با کمک آموزش اصولی و تمرین منظم می‌توان آن را به خوبی یاد گرفت. ما در آموزشگاه موسیقی الهام از بهترین و جدیدترین روش‌ها برای آموزش کمانچه استفاده می‌کنیم.
انواع کمانچه در ایران چگونه هستند؟
به غیر از کمانچه اصیل ایرانی، چند نوع کمانچه محلی و مدرن دیگر نیز وجود دارند. در ادامه انواع کمانچه ها را به شما معرفی می‌کنیم.
کمانچه لری (تال)
به کمانچه مخصوص لرستان، تال هم گفته میشود. تال بر خلاف کمانچه معمولی که چهار سیم دارد، دارای سه سیم است. کاسه این نوع کمانچه نیز پشت باز ساخته میشود.
تال معمولا در محیط‌های باز مثل دشت، صحرا و کوه نواخته میشود؛ به همین دلیل کاسه‌اش پشت باز است تا شدت صدای آن بلندتر باشد. پشت باز بودن کاسه تال یک فایده دیگر هم دارد؛ این که باعث میشود کمانچه راحت‌تر و سریع‌تر بچرخد.
کمانچه آذری
کمانچه آذری در مقایسه با کمانچه ایرانی دسته کوتاه‌تر، پوست ضخیم‌تر و کاسه بزرگ‌تر و پهن‌تری دارد. سیم‌های کمانچه آذری هم نسبت به کمانچه ایرانی ضخیم‌تر هستند. نوازندگان این نوع کمانچه معمولا در فاصله دور از خرک آرشه می‌‌کشند.
کمانچه آلتو
این نوع کمانچه با الهام از سازهای زهی غربی ساخته شده است. کمانچه آلتو صدای بم و نرمی دارد؛ اما صدای کمانچه تیز و زیر است. در این نوع کمانچه سیم «دو»، جایگزین سیم «می» میشود. فاصله‌های انگشت‌گذاری نیز در کمانچه آلتو باز‌تر از کمانچه معمولی هستند. یکی دیگر از تفاوت‌های کمانچه و کمانچه آلتو، ابعادشان است. به طور کلی تمام کمانچه آلتوها از کمانچه‌ها بزرگ‌تر هستند.
کمانچه ترکمنی
به کمانچه ترکمنی، قیجاق هم می‌گویند. این کمانچه به کمانچه ایرانی شباهت‌های زیادی دارد؛ اما جنس صفحه رویی کاسه‌اش از پوست گربه‌ماهی یا پوست قلب شتر است. یکی دیگر از تفاوت‌های این ساز با کمانچه معمولی، این است که فقط سه سیم دارد. آخرین تفاوت آن نیز اندازه‌اش است؛ در واقع کمانچه ترکمنی کوچک‌ترین نوع کمانچه محسوب میشود. کمانچه ترکمنی بیشتر توسط ترکمن‌های شمالی ایران و مردم گلستان نواخته میشود.
